Hoe de paus de wereld verdeelde tussen Spanje en Portugal
In 1494 deelde paus Alexander VI met het Verdrag van Tordesillas de wereld buiten Europa in tweeën: het oosten van een denkbeeldige lijn was voor Portugal, het westen voor Spanje.
Schepen in plaats van karavanen
In de 14e en 15e eeuw ondernamen Portugese zeelieden, daartoe aangespoord door prins Hendrik de Zeevaarder (1394-1460), een groot aantal expedities op zoek naar nieuwe handelsgebieden. Portugal was in Europa de voornaamste distributeur van specerijen. Deze werden met karavanen uit Azië via de Zijderoute naar Libanon gebracht en van daar in Ve-netië aangevoerd. Door de specerijen en andere waren zelf per schip uit Azië te halen zouden de Portugezen niet langer afhankelijk zijn van de sterk wisselende prijzen en gebrekkige aanvoer, zo dacht men.In 1488 rondde Bartolomeus Dias, zuidoostwaarts langs de Afrikaanse kust varend, voor het eerst Kaap de Goede Hoop. Geen geringe prestatie, gezien de schepen van die tijd en de beperkte navigatiemiddelen. Zeilend kon een schip alleen met gunstige wind vooruitkomen, waarbij de bemanning zich oriënteerde op de sterrenhemel en landmerken op de kust. Ook Spanje en andere zeevarende naties reedden schepen uit voor expedities naar verre oorden.
De grote oversteek
Dat de wereld rond is, was in die tijd vrij algemeen aanvaard, al meende men dat de omvang van de wereldbol veel kleiner was dan deze in werkelijkheid is. Het leidde tot de redenering dat het verre Azië dus ook andersom - in westelijke richting via de Atlantische Oceaan - bereikbaar moest zijn. Maar Portugezen die zich voorbij de Azoren waagden keerden spoorslags terug vanwege tegenwind, stormen en huizenhoge golven.Verhalen over onbekende eilanden en grote landmassa’s aan de overkant van de oceaan bleven de gemoederen echter bezighouden. Tot tweemaal toe bestookte de uit Italië afkomstige Christoforus Columbus de Portugese koning Johan II met zijn plan voor de grote oversteek via een route zuidelijk van de Azoren. Maar de beloning die hij vroeg was buitensporig hoog en de koning en zijn adviseurs wantrouwden zijn optimistische berekeningen van de reisafstand. Berooid wendde de koopman zich tot het Spaanse vorstenpaar Isabella van Castilië en Ferdinand van Aragon. Die wilden, met de op handen zijnde bruiloft van de Spaanse prinses Isabel en de Portugese kroonprins Alfons, hun ‘buurman’ niet provoceren. Later, toen de politieke situatie gewijzigd was, kreeg Columbus alsnog de kans. Met een kleine vloot belandde hij, na een rustige overtocht, in oktober 1492 op de Bahamas, die hij beschouwde als een voorpost van het gezochte Indië.