Hypatia van Alexandrië

Hypatia van Alexandrië (Egypte) was de eerste vrouw die aanzienlijke vooruitgang maakte op het gebied van de wiskunde en de filosofie en ze was een gerespecteerd lerares en sterrenkundige.

Invloedrijke lerares

Hypatia, die in 370 in Alexandrië geboren werd, was de dochter van Theon, wiskundige en leraar. Ze werd door haar vader aangespoord om haar talenten te ontwikkelen. Theon vond het astrolabium uit, een instrument dat de hoogte van de sterren en de planeten mat, en meer dan waarschijnlijk stond zij haar vader in de ontwikkeling ervan bij. Ze werd lerares en kwam in 400 aan het hoofd van een Platonische school die het Museum van Alexandrië werd genoemd. In deze school onderwees ze enkele van de grootste paganistische en christelijke denkers van haar tijd, onder wie Orestes, de Romeinse prefect van Alexandrië, die later een goede vriend werd. Haar onderwijs berustte vooral op het werk van twee neoplatonische figuren: Plotinus, de grondlegger van de filosofie, en zijn student Iamblichus.

Geleerde

Hypatia wekte weer de interesse voor de Griekse godsdienst en de goden op. Ze werd de verpersoonlijking van een soort van wetenschap en kennis die steunden op paganistische leervakken zoals astronomie en numerologie en ze was een groot bewonderaar van de Griekse gedachte en filosofie. Gedurende haar carrière schreef ze verschillende boeken en essays onder andere in verband met astronomie. Aangezien er geen werken van haar zijn overgeleverd is het niet duidelijk of ze zelf wiskundig onderzoek deed, maar ze steunde wel op werk van vooraanstaande wiskundigen. Haar meest uitgebreide werk had betrekking op de algebra.

Haar dood

In een samenleving die steeds christelijker werd was haar geslacht minder controversieel dan haar paganistische opvattingen. De meeste geleerden uit haar tijd stapten over van het paganisme (heidendom) naar het christendom om zich te beschermen tegen de groeiende religieuze onverdraagzaamheid. Hypatia weigerde dat en bleef paganistische ideeën verkondigen, zodat ze het mikpunt van geweld werd. Ze werd het voornaamste doelwit in een reeks van relletjes tussen christenen en paganisten. De onlusten werden steeds gewelddadiger en Hypatia werd in 415 vermoord door radicale christelijke monniken die haar ontkleedden, haar verminkten en uiteindelijk verbrandden. De paganistische principes en de wetenschappelijke kennis die ze gedurende haar leven verkondigde waren te bedreigend voor de christelijke kerk en enkele jaren na haar dood werden het Museum van Alexandrië bestormd en haar geschriften vernield.

Hypatie in de Dinner Party

Op Hypatia’s plaats vind je materialen, motieven en weeftechnieken in de Koptische stijl van die tijd. De tafellegger wordt afgeboord met geweven wollen banden met dooreengestrengelde patronen en een hartjesmotief dat gelijkt op datgene wat gebruikt werd bij de versiering van Koptische tunieken.

De oranje, rode en groene kleuren op de legger worden hernomen op Hypatia’s bord, dat ook overheerst wordt door een motief uit Koptische wandtapijten. De voorstelling op het bord kan ook geïnterpreteerd worden als een vlindervorm; de geschulpte randen van de lage vleugelsegmenten geven een illusie van beweging. Chicago suggereert dat dit verwijst naar een vlucht, zoals de verhoogde vorm verwijst naar Hypatia’s poging om zich te bevrijden van de beperkingen die aan zovele vrouwen van haar tijd werden opgelegd.

Op de achterkant van de legger zijn vier wenende vrouwengezichten van verschillende leeftijden in Koptische stijl geborduurd die Hypatia voorstellen, waarmee wordt gesuggereerd dat ze voor vrouwen van alle leeftijden stond. Het besmeurde gezicht en de afbeelding van vier botten die in verschillende richtingen worden getrokken verwijzen naar de brutaliteit waarmee ze ter dood werd gebracht vanwege haar overtuigingen. Chicago gebruikt een bloedrode kleur op deze legger tezamen met een regenboog van kleuren die de tweedeling van geweld en schoonheid in Hypatia’s leven weergeven.

Een afbeelding van Hypatia’s gezicht, die gebaseerd is op een Koptisch weefwerk van een godin, doorkruist de hoofdletter ‘H’ van haar naam. Haar mond wordt bedekt met een streep waarmee gevisualiseerd wordt hoe haar het zwijgen werd opgelegd en waardoor ze meteen de verpersoonlijking wordt van alle machtige vrouwen wier stem gesmoord werden.

In 2009 werd een boeiende film over Hypatia in roulatie gebracht. 'Agora' werd met talloze prijzen bekroond.