De Nasca-lijnen

Al jaren intrigeren en fascineren de beroemde Nasca-lijnen bezoekers en passanten van de Peruviaanse kust. Gigantische tekeningen en lijnen, gegraveerd in de kurkdroge woestijnbodem van Peru’s kuststrook. Ze kunnen alleen vanuit de lucht gezien worden, wat het mysterie nog vergroot. Wie maakte de Nasca-lijnen ? Hoe werden ze gemaakt, maar vooral waarom ?

Waar ligt Nasca?

Het stadje Nasca ligt op een 440 km ten zuiden van de Peruaanse hoofdstad Lima, op een plateau dat ongeveer 600 meter boven de zeespiegel ligt. Het plaatsje zou vermoedelijk totaal ongekend zijn gebleven ware het niet dat de mensen van de pre-Inca Nasca-cultuur (+- 100 n.C. – 800 n.C.) er hun befaamde tekeningen en lijnen in de woestijngrond etsten.

Wat zijn de Nasca-lijnen nu precies ?

De zogenaamde Nasca-lijnen zijn in te delen in een drietal categorieën.

• Op de eerste plaats zijn er de echte “lijnen”. Dit zijn vaak kaarsrechte lijnen in de woestijn die tot honderden meter lang kunnen zijn en als het ware naar een specifiek punt aan de horizon toe lopen. Deze lijnen zijn meestal niet veel breder dan een aantal centimeter.
• De tweede groep “lijnen” zijn de geometrische figuren. We vinden trapezia, driehoeken en rechthoeken terug. Tientallen meter breed en vaak ook honderd tot een paar honderd meter lang. De driehoeken zijn heel spits en scherp en vormen als het ware pijlpunten die naar een specifiek punt wijzen. De rechthoeken lijken in onze moderne ogen vaak op een soort landingsbanen.
• De derde categorie “lijnen” zijn de meest gekende, met name de figuren. Hier vinden we afbeeldingen terug van vogels (kolibrie, condor, papegaai), dieren (aap, hond, walvis, spin), spiralen of andere voorwerpen (handen, boom…). De meeste tekeningen uit deze categorie zijn een paar tientallen meter groot maar de grootste (de alcatraz-vogel) is ook hier ongeveer 300 meter lang.

De afmetingen van al deze “lijnen” zorgen ervoor dat ze van op de bodem nagenoeg niet kunnen gezien worden. In elk geval kan men geen vorm of afbeelding onderscheiden wanneer men op de grond vlak naast een figuur staat. Niemand kan echter aannemen dat de Nasca-cultuur over de kennis beschikte om te vliegen ? Hoe maakten ze dan deze perfecte figuren en waarom (als ze ze toch niet konden zien) ?

Hoe zijn de Nasca-lijnen gemaakt ?

De Nasca-lijnen werden heel eenvoudig gemaakt, weliswaar gebruik makend van de uitzonderlijke klimatologische omstandigheden die er op de “pampa” van Nasca heersen. We bevinden ons hier immers in één van de droogste gebieden ter wereld waar het vaak maar een half uurtje regent om de twee jaar ! Het bovenste laagje van de woestijnbodem bevat mineralen die in de loop der tijd oxideerden en een donkerder kleur aannamen dan de onderliggende grond. Hiervan maakten de Nasca-mensen dankbaar gebruik. Door simpelweg stenen weg te nemen creëerde men een witte tekening op een donkere achtergrond. De weggenomen stenen werden aan de zijkant van de witte tekening opgehoopt zodat er nog extra contrast ontstond. Meestal zijn de “lijnen” dan ook niet veel meer dan een geul van een paar tientallen centimeter diep. Wie er naast staat, ziet dus simpelweg een geul in de woestijngrond.

Hoe zijn de Nasca-lijnen zo lang bewaard gebleven ?

De reden waarom de Nasca-lijnen ook vandaag nog kunnen gezien worden is drievoudig.

• Op de eerste plaats werd reeds gezegd dat we hier op één van de droogste plaatsen van de planeet zitten waardoor nagenoeg geen watererosie optreedt.
• Op de tweede plaats is het zo dat deze droogte en de extreme hitte die jaar in jaar uit op de rotsige en zanderige bodem weegt, ervoor zorgt dat de wind die over de pampa blaast op een hoogte van een paar centimeter van de bodem wordt afgeremd (door de opstijgende warmtestraling uit de grond). De warmte creëert als het ware een beschermend kussen aan warmtestraling. Hierdoor treedt op de pampa dus ook weinig of geen winderosie op.
• Tot slot heeft men vastgesteld dat de bodem van de pampa behoorlijk wat kalk, gips, bevat. Samen met het weinig vocht van de ochtendlijke dauw zorgt dit ervoor dat het bovenlaagje van de woestijn vastgekleefd of vastgekoekt blijft.

Op die manier zorgen de uitzonderlijke meteorologische en geografische omstandigheden in Nasca ervoor dat de tekeningen nog steeds bestaan.

Waarom zijn de Nasca-lijnen gemaakt ?

Naar het waarom van de Nasca-lijnen kan uiteraard blijvend worden gezocht en gegist. Elk jaar duiken wel een paar nieuwe theorieën op, de ene al plausibeler dan de andere, de ene al wat meer ver gezocht dan de andere. We zetten een aantal van de meest voorkomende theorieën even op een rijtje.

Astronomische kalender

De meest aanvaarde theorie is diegene die ook door de Duitse wiskundige Maria Reiche wordt onderschreven (zij spendeerde bijna 50 jaar van haar leven aan onderzoek naar de lijnen) en die zegt dat de lijnen een astronomische kalender zijn. De lijnen, driehoeken en trapezia zouden dan ook punten aan de horizon aanduiden waar bepaalde hemellichamen te zien zouden zijn op bepaalde vaste data. Bijvoorbeeld: een bepaalde lijn wijst naar een punt in de horizon waar de zon opkomt op 21 juni, met name de winterzonnewende in het zuidelijk halfrond. Of, een andere lijn wijst naar het punt waar de zon opkomt op 21 september, één van de twee equinoxen (dag-en nachtevening) in het jaar. Andere lijnen zouden dan ook dergelijke dagen aanduiden maar niet betreffende de zon, maar bijvoorbeeld betreffende de planeet Venus, of de Pleiaden, enzovoort. Het zou dan gaan om een gigantisch uitgebreid en groot astronomisch boek, een plan waarop alle data en verschijningspunten werden aangeduid. De figuren (spin, aap, kolibrie, …) zouden in deze theorie symbool staan voor bepaalde sterrenbeelden.

Communicatie met de goden

Een andere veel gehoorde verklaring heeft te maken met de extreme droogte in het gebied. Die droogte zorgt ervoor dat alle culturen die hier leefden sterk afhankelijk waren van het weinige water dat er te vinden is. Als er een extreem lange periode van droogte bleef aanhouden, dan richtten de mensen van de oude culturen zich tot de goden. De figuren zouden dan symbolen zijn waarmee de Nasca-cultuur de goden om regen vroeg (de spin zou ook vandaag bijvoorbeeld nog steeds een voorspeller van regen zijn).

Een waterkaart ?

Bepaalde lijnen en driehoeken wijzen volgens sommigen niet zozeer naar een punt in de horizon of het firmament (zoals in de theorie van het astronomisch boek) maar eerder naar de bergen, naar de Andes, dus naar de plaats waar het water vandaan komt. Immers, het water dat de kustvolkeren gebruikten (en nog steeds gebruiken) is immers afkomstig uit rivieren en bronnen die ontstaan in de Andes. Bepaalde onderzoekers stelden zelfs vast dat de meeste lijnen en geogliefen bijna altijd verband houden met wat er op die plaats onder de grond zit. Een zigzaglijn is vaak een plaats waar geen water te vinden is. Driehoeken wijzen vaak met de punt naar een plaats waar in de voetheuvels van de Andes een bron te vinden is, of een plaats waar een ondergrondse rivier, een zogenaamde aquifer, vanuit de Andes komt en onder de pampa verder stroomt. De oude Nasca-cultuur bouwde indertijd een hele reeks aquaducten waarbij ze het water van deze ondergrondse rivieren ging opvangen en naar hun akkers leidde. Deze aquaducten of puquio’s bestaan vandaag nog steeds en zijn ook nog steeds in gebruik. De lijnen en figuren van Nasca houden niet steeds verband met de bovengrondse aquaducten zelf (een verband waar men lange tijd naar zocht maar nooit vond) maar wel degelijk met de onderliggende aquifers.

Ceremoniële paden

Uiteraard zijn er ook de meer mystieke verklaringen. Sommigen menen dat de lijnen, driehoeken, rechthoeken paden zijn waarlangs pelgrims op pad gingen naar bepaalde heiligdommen om daar rituelen op te voeren. Immers, heel vaak is het zo dat wanneer we een lijn blijven volgen, dat we op de aangeduide bergkam of bergtop heel vaak kleine ruïnes vinden, vermoedelijk van een tempeltje of een of ander heiligdom. Soms wordt zelfs beweerd dat de lijnen net ontstaan zijn doordat honderden pelgrims altijd langs een zelfde lijn marcheerden.

Aliens ?

En hoe kan het ook anders. Een onverklaarbaar fenomeen duikt op en daar zijn ook de theorieën van buitenaardse wezens. Erich von Däniken noemde de lijnen ooit landingsbanen voor buitenaardse wezens en Nasca kreeg op die manier ook haar portie aandacht van UFO-adepten en mystici.