Mongolië in de tijd

Vandaag de dag ligt Mongolië geklemd tussen twee titanen: Rusland en China. Ooit was het echter anders. Ooit reden de Mongoolse ruiters op de graslanden van Oost-Europa en stonden ze voor de deur van Wenen. Het rijk van de grote Khans strekte zich uit van Europa tot Vietnam en vormde het grootste landrijk dat ooit bestaan heeft. Mongolië kende duidelijk een bewogen geschiedenis. Een kijkje op de Mongoolse tijdslijn.

Verschillende fasen in de Mongoolse geschiedenis

Alles begon met ruitervolkeren op de steppe, een gegeven dat de huidige Mongoolse bevolking nog steeds kenmerkt. Toch zwaaiden in de loop van eeuwen en millennia verschillende volkeren de plak over het gebied dat we vandaag kennen als Mongolië.

Volkeren op de steppe

Vondsten wijzen erop dat er in Mongolië reeds menselijke bewoning was 700.000 jaar geleden. Na verloop van tijd ging men zich organiseren in groepen of clans. Vele Turkse (of Turkische) Centraal-Aziatische stammen leven er naast elkaar op de uitgestrekte steppes. Onderlinge strijd is schering en inslag.

De Hunnen (3de eeuw v.C. - 2de eeuw n.C.)

Omstreeks de 3de eeuw v.C. gingen de nomaden op de Mongoolse steppes zich voor de eerste keer organiseren in een soort staatsverband. Dit werd de “staat” van de Hunnen. Mensen leefden hierbij in een soort confederatie van stammen. Er waren voortdurend onenigheden met de Chinezen die ten zuiden van hen woonden.

De Cianbi (2de eeuw n.C. - 4de eeuw n.C.)

De zuidelijke gebieden van de Hunnen worden opgenomen in het Chinese rijk, de rest van de Hunnen sluit zich aan bij een nieuwe rijzende ster, die van de Cianbi. De Cianbi-staat blijft een tweetal eeuwen bestaan en strekt zich op het hoogtepunt uit van het Baikal-meer tot het Koreaanse schiereiland en tot aan de Chinese Muur.

De Jujan (5de eeuw n.C.)

De Jujan volgen als het ware de Cianbi-staat op. Het territorium blijft bestaan van het Baikalmeer tot het Koreaanse schiereiland en tot aan de Gobi en de Chinese Muur.

De Turken (6de eeuw n.C. - 8ste eeuw n.C.)

Eén van de vele nomadenstaatjes die nog steeds op de steppes bestaan, de Turken, breidt omstreeks de 6de eeuw gevoelig uit en beheerst op korte tijd de handel langs de belangrijke transaziatische handelsroutes, de zogenaamde zijderoute. De Turken verslaan de naburige volkeren en controleren de handel.

De Oeigoeren (8ste eeuw n.C. - 10de eeuw n.C.)

De Oeigoeren, eveneens een Turkse, Centraal-Aziatische stam, verslaan op het einde van de 8ste eeuw de Turken en nemen de controle over de handelsroutes over. Alles blijft verder bij het oude.

De Kitan (10de eeuw n.C. - 12de eeuw n. C.)

Op de regeerperiode van de Oeigoeren volgt de heerschappij van de Kitan. Een tweetal eeuwen houdt deze bevolkingsgroep vast aan de macht, tot uiteindelijk hun onderlinge twisten tussen verschillende stammen binnen de groep ervoor zorgen dat de Kitan-staat ten onder gaat.

Het Mongoolse Rijk (12de eeuw n.C. - 14de eeuw n.C.)

Aan het begin van de 12de eeuw worden onder de Mongoolse nomadenstammen verschillende kleine koninkrijkjes gevormd, de zogenaamde “khanaten”. Deze “khanaten” sluiten zich uiteindelijk in 1130 aaneen tot 1 grote confederatie van “khanaten”: All Mongol Khanlig. Aan het hoofd van deze confederatie kwam een zekere Khabula te staan. Na zijn dood ontstaat een strijd om de opvolging en de confederatie valt min of meer weer uiteen. Pas na jaren strijd slaagt 1 man erin om tegen 1205 alle Mongoolse stammen te verenigen, de confederatie terug nieuw leven in te blazen en 1 grote Mongoolse staat te creëren. Die man was Temujin, achterkleinzoon van Khabula, en later gekend als Djengis Khan. Het grote Mongoolse Rijk bereikte zijn grootste territoriale expansie in de loop van die 13de eeuw. Het Rijk strekte zich toen uit van de kusten van de Chinese Zee tot aan het huidige Hongarije. In 1227 sterft Djengis Khan; hij wordt opgevolgd door zijn zoon Ögedei (2de Grote Khan – 1228-1241). Een kleinzoon van Djengis Khan, Kublai Khan, zou later het hele Chinese territorium bij het Mongoolse Rijk inlijven en de stichter worden van de Chinese Yuan-dynastie. Uiteindelijk bleef het Mongoolse Rijk bijna 150 jaar bestaan, tot het einde van de 14de eeuw.

De Mongoolse confederatie (15de eeuw n.C. - 16de eeuw n.C.)

Omstreeks het einde van de 14de eeuw taant de macht van het Mongoolse Rijk. De samenhang raakt verloren en het geheel brokkelt opnieuw uiteen tot losse “khanaten”, waarbij wel nog een soort confederatie-systeem blijft bestaan. Nieuwe pogingen om het rijk terug volledig aaneen te smeden mislukken.

Mongolië onder de Mantsjoes (17de eeuw n.C. tot 19de eeuw n.C.)

Mongolië raakt vanaf de 17de eeuw in de macht van de Mantsjoes, de stichters van de Chinese Qing-dynastie. Zij streven er zoveel mogelijk naar om de onenigheid tussen de verschillende Mongoolse stammen te onderhouden, zodat zij kunnen blijven heersen over de regio. Drie eeuwen lang blijven de Mongolen onder het juk van de Mantsjoes, ook al worden er ettelijke pogingen ondernomen om dit juk van zich af te werpen.

Mongolië als theocratie (begin 20ste eeuw)

Na vele mislukte pogingen om het Mantsjoe-juk van zich af te werpen richt Mongolië zich in 1911 uiteindelijk enigszins wanhopig tot Rusland om hulp. De Mongoolse religieuze leider, de Grote Lama of Bogd, wordt in 1912 tot koning benoemd en hij roept onmiddellijk de onafhankelijkheid van Mongolië uit. De eveneens pas ontstane Chinese republiek erkent dit echter niet. In 1914 wordt de Khyagta-ontmoeting gehouden, met Mongolië, Rusland en China als deelnemers. Men bereikt een akkoord waarbij Mongolië in twee delen wordt opgesplitst, Binnen-Mongolië (blijft tot vandaag deel uitmaken van China) en Buiten-Mongolië, wat het onafhankelijke land Mongolië wordt.

Revolutie (1919-1921)

De Russische revolutie had een grote invloed op de gebeurtenissen in Mongolië. Sinds 1912 kende Mongolië een theocratie waarbij de religieuze leider van het land tevens de koningskroon droeg. Het gedachtengoed van de Russische proletarische revolutie vond ook in Mongolië aanhang en stemmen gingen op om dat deel van Mongolië dat nog steeds bij China zat (Binnen-Mongolië) terug te verenigen met de rest van het onafhankelijke Mongolië. Om dit de kop in te drukken stuurden de Chinezen een bezettingsmacht naar Mongolië. Die werd pas verdreven met de komst van troepen van het Witte Russische leger (anti-communisten) onder leiding van baron Von Ungern. In 1920 organiseerden twee ondergrondse politieke groeperingen in Mongolië de Volkspartij van Mongolië. Eén van de leiders van deze partij, Damdin Sukhbaatar, leidde een verdere opstand tegen de bezetting door de Russen en bevrijdde in 1921 een deel van het land. Tegen 1922 was het volledige Mongoolse territorium bevrijd en werd een nieuwe volksregering geïnstalleerd.

Mongolië onder het socialisme (1921-1990)

In het begin van de jaren 1920 leefde in Mongolië een sterk idee om een democratisch pad te bewandelen maar de invloed van de Sovjetunie bleef aanzienlijk. In 1924 stapte men resoluut in de boot van het communisme en vanaf dan begon een periode van politieke zuivering. Ook tegen religie ging men zwaar tekeer, vooral tussen 1937 en 1939, een periode waarin meer dan 700 tempels en kloosters vernietigd werden en meer dan 17.000 lama's en monniken geëxecuteerd of gedeporteerd werden.

In 1960 werd de grondwet aangepast zodat Mongolië definitief onder het monopolie van 1 politieke partij kwam te staan. Het land bleef tot 1990 één van de meest geïsoleerde landen ter wereld.

Mongolië vandaag

In 1990 werd voor de eerste keer in de geschiedenis van het land een regering democratisch verkozen en werden maatregelen genomen voor een transitie naar een vrije markteconomie.