Anna van Egmont (1533-1558) - prinses van Oranje

Anna van Egmont-van Buren, was vijftien jaar oud toen haar vader haar uithuwelijkte aan de veelbelovende en jonge prins, Willem van Oranje. Ondanks dat het huwelijk tussen Anna en Willem gearrangeerd was en de twee elkaar voor hun trouwdag slechts een enkele keer hadden ontmoet, bleken ze goed met elkaar overweg te kunnen. Van de drie kinderen die werden geboren werden er maar twee de volwassen en helaas was het Willem en Anna niet gegund om samen oud te worden. Na een kort ziekbed overleed Anna op vijfentwintigjarige leeftijd volledig onverwachts (vermoedelijk) aan de gevolgen van een longontsteking.

Inhoud

• De familie van Egmont
• Prins en prinses van Oranje
• Overlijden Anna

De familie van Egmont

Op een onbekende dag in maart 1533 kwam in de Habsburgse stad Grave een meisje ter wereld dat de naam Anna van Egmont kreeg. Zowel Anna's vader, Maximiliaan van Egmont (1509-1548), als Anna's moeder, Françoise de Lannoy (1513-1562), waren van adellijke komaf en bezaten gezamenlijk diverse heerlijkheden (landgoederen) gelegen in de Habsburgse Nederlanden. Zo was moeder Françoise vrouwe van de heerlijkheden in Boelare, Schendelbeke, Beverweerd en Odijk en bezat vader Maximiliaan de graafschappen Buren, Lingen en Leerdam en was tevens heer van de heerlijkheden IJsselstein, Jaarsveld, Sint-Maartensdijk, Cranendonck en Eindhoven. Gezien zijn hoge positie stond vader Maximiliaan op goede voet met Karel V (1500-1558), toenmalig keizer van het Heilige Roomse Rijk, koning van Spanje en landheer van de Habsburgse Nederlanden en zijn zus, Maria van Hongarije (1505-1558), landvoogdes van de Habsburgse Nederlanden.

In de schaduw van Brussel

In 1540 werd Maximiliaan door keizer Karel V benoemd tot stadhouder van de Habsburgse gewesten Friesland, Groningen en Overijssel en bracht vanaf dat moment het grootste deel van zijn tijd door aan het keizerlijk hof in Brussel. Aangezien Maximiliaan het Brusselse hof geen geschikte plaats vond om zijn dochter op te voeden bleven Anna en haar moeder achter in het familiekasteel in Buren. Ondanks dat Anna zelden tot nooit aan het Brusselse hof kwam was de invloed hiervan op haar opvoeding alom aanwezig. Zo leerde Anna naast de Nederlandse ook de Franse taal (de voertaal aan het hof) en was tevens op de hoogte van de geldende etiquette aan het hof. Naast het leren van schrijven, lezen en typische vrouwelijke bezigheden zoals musiceren en borduren werd Anna ongetwijfeld ook voorbereid op haar toekomst als echtgenote en moeder, maar over dit deel van haar opvoeding waren geen gegevens bekend.

Overlijden Maximiliaan

In december 1548 werd Maximiliaan plotseling ernstig ziek, maar omdat hij aan het hof in Brussel verbleef waren zijn vrouw en dochter niet van zijn ziekte op de hoogte. Aangezien Maximiliaans einde nabij was besloot hij op zijn sterfbed de laatste zaken af te handelen en kwam onder andere tot de conclusie dat hij nog een huwelijk voor zijn dochter Anna moest sluiten. Omdat Anna na zijn overlijden één van de rijkste dames van de Habsburgse Nederlanden zou worden, besloot hij de toekomstige fortuinjagers te slim af te zijn en verloofde zijn dochter met de jonge en veelbelovende hoveling Willem van Nassau, prins van Oranje (1533-1584). Aangezien het heel gebruikelijk was in de zestiende eeuw om meerdere maanden of jaren verloofd te zijn en Anna en Willem beide nog minderjarig waren duurde het uiteindelijk nog drie jaar voor ze ook daadwerkelijk in het huwelijk traden.

Prins en prinses van Oranje

Omdat Willem van Oranje opgroeide onder bescherming van keizer Karel V aan het hof in Brussel, was er een keizerlijke goedkeuring voor het huwelijk nodig en na enig overleg werden alle partijen het in 1551 met elkaar eens. Na bepaling van de bruidsschat en ondertekening van de huwelijksovereenkomst gaven Willem en Anna elkaar op 8 juli 1551 het jawoord in de Sint-Lambertuskerk te Buren. Na de huwelijksplechtigheid werd Willem niet alleen graaf van Buren, Lingen en Leerdam maar tevens vervroegd meerderjarig verklaard zodat hij het vermogen van zijn vrouw zelfstandig kon beheren. Voor Anna leverde het huwelijk met Willem haar een nieuwe titel op, namelijk die van 'la Princesse d’Orange' (prinses van oranje), al was dit vooral voor vader Maximiliaan van belang geweest toen hij het huwelijk sloot op zijn sterfbed. Na het huwelijk betrokken Willem en Anna het familieslot van de familie Nassau-Dillenburg in Breda, maar gezien Willems vele verplichtingen aan het hof in Brussel was hij zelden tot nooit thuis.

Huiselijk geluk

Ondanks Willems afwezigheid wist het echtpaar al snel een goede verstandshouding met elkaar op te bouwen en gedurende de tijd dat Willem niet thuis was, schreven ze elkaar lange brieven. Helaas zijn Anna's brieven aan Willem in de loop der jaren verloren gegaan, maar uit Willems brieven aan zijn vrouw bleken beiden duidelijk gevoelens voor elkaar te hebben. Naast het feit dat Willem Anna vaak aansprak met de koosnaam 'Tanneke' sprak hij ook diverse keren zijn bewondering uit voor de manier waarop ze de zaken thuis aanpakte tijdens zijn afwezigheid. Anna vond het op haar beurt duidelijk jammer dat haar man zo weinig thuis was maar verkoos een rustig leven in Breda boven de rumoerigheid van het hof in Brussel en liet zich er dan ook alleen bij zeer bijzondere gelegenheden zien. Zo stond ze haar man terzijde toen deze de nieuwe landheer van de Habsburgse Nederlanden, Filips II van Spanje (1527-1598), moest ontvangen bij aankomst in Brussel.

Nageslacht Willem en Anna

Uit het huwelijk van Willem en Anna werden in totaal drie kinderen geboren waarvan er helaas maar twee de volwassen leeftijd bereikten. Twee jaar na hun trouwen schonk Anna het leven aan een dochter die de naam Maria (1553-1555) kreeg en werd vernoemd naar de toenmalige landvoogdes der Habsburgse Nederlanden, Maria van Hongarije. Helaas mocht de kleine Maria niet ouder dan twee jaar worden en overleed in december 1555 na een kort maar hevig ziekbed. Nog voor het overlijden van de kleine Maria werd Filips Willem (1554-1618) geboren, vernoemd naar de toekomstige landvoogd der Habsburgse Nederlanden, Filips II van Spanje en zijn vader Willem. Ondanks dat Filips Willem de volwassen leeftijd bereikte was zijn leven weinig gelukkig aangezien hij als puber werd ontvoerd door koning Filips II van Spanje nadat deze ruzie had gekregen met zijn vader Willem van Oranje. Twee jaar na de geboorte van Filips Willem schonk Anna voor de derde keer het leven aan een kindje en ook deze dochter werd vernoemd naar Maria van Hongarije en kreeg de naam Maria van Nassau (1556-1616).

Overlijden Anna

In de jaren dat de Spaanse landheer Filips II het voor het zeggen had in de Nederlanden ontketende hij een heksenjacht tegen het protestantse geloof en haar volgelingen en de situatie tussen de Spaanse landheer en zijn Nederlandse onderdanen werd al snel onhoudbaar. Toen de Nederlanden besloten in opstand te komen was het niemand minder dan Willem van Oranje die zich opwierp als leider van de opstand, maar werd daardoor in 1558 wel gedwongen om de Nederlanden te verlaten. Helaas was Anna niet in staat om de reis naar het familieslot van de familie van Nassau in de Duitse stad Dillenburg te maken, omdat ze begin van het jaar ernstig ziek was geworden. Na een kort maar hevig ziekbed overleed Anna van Egmont-van Buren, prinses van Oranje in maart 1558 volledig onverwachts, vermoedelijk aan de gevolgen van een longontsteking. Anna was bij haar overlijden pas 25 jaar oud en liet haar man achter met twee kleine kinderen. Aangezien Maria van Hongarije was aangewezen als peetmoeder van Maria van Nassau besloot zij zowel Maria als haar oudere broer Filips Willem onder haar vleugels te nemen en verder op te voeden aan het hof in Brussel.

Nagedachtenis

Aangezien Anna van huis uit al gravin van Buren, Lingen en Leerdam was en na haar huwelijk ook nog de titel prinses van Oranje kreeg speelde zij vermoedelijk een toonaangevende rol aan de zijde van Willem van Oranje. Maar ondanks haar belangrijke functie waren er maar weinig gegevens over Anna bekend. De reden hiervoor kwam vermoedelijk voort uit het feit dat Willem van Oranje bij hun trouwen nog op goede voet stond met keizer Karel V en zijn zoon Filips II van Spanje. Pas nadat Willem een belangrijke rol in de Nederlandse opstand naar zich toetrok werd zijn leven en zijn daden onder de loep genomen en vastgelegd voor het nageslacht. Ook de kinderen die Anna aan Willem schonk hadden geen belangrijke of grote rol in de Nederlandse geschiedenis. Ondanks dat haar zoon Filips Willem officieel de opvolger van zijn vader Willem was kon hij deze rol niet vervullen omdat hij was ontvoerd naar Spanje en Maria had als vrouw sowieso te weinig macht om van grote invloed te kunnen zijn. Mede doordat er zo weinig informatie over Anna bekend was ging zij vooral de geschiedenisboeken in als de vrouw die Willem van Oranje het vermogen verschafte om zijn strijd tegen de Spaanse koning te kunnen financieren.