Jan van Eyck - Arnolfini en zijn vrouw: verborgen symbolen

Jan van Eyck was een begaafde schilder en vertegenwoordiger van de Vlaamse primitieven. Hij staat bekend om zijn gedetailleerde schilderijen die vol zitten met symboliek. Van Eyck schilderde "Arnolfini en zijn vrouw" in 1434 met olieverf op hout. In dit schilderij staat het sacrament van het huwelijk centraal.

Spiegel

Dit is een heel speciaal voorwerp in het schilderij. Op het eerste gezicht is het niet duidelijk, maar in de spiegel zijn er vier mensen afgebeeld: Arnolfini en zijn vrouw, de getuige in het blauw en Jan van Eyck in het rood. Van Eyck had de gewoonte zichzelf in elk van zijn schilderijen af te beelden, meestal klein en onopvallend.
In de omlijsting van de spiegel zijn prentjes afgebeeld die de lijdensweg van Christus voorstellen. Lijdensweg is de weg die Jezus heeft afgelegd vanaf het gerechtsgebouw tot aan de heuvel Golgotha. Boven de spiegel staat de handtekening van de schilder: "Johannes de eyck fuit hic" of "Jan van Eyck was hier."

Ora en Labora

Ora en labora betekent bid en werk. Dit wordt duidelijk gesymboliseerd door het gebedssnoer dat naast de spiegel hangt en door de handborstel naast de stoel. Bovendien is het uiteinde van de leuning waar de handborstel aan hangt een beeldje van Sint-Margaretha, de patrones van zwangere vrouwen. Sommigen beweren echter dat het de Heilige Martha is, de patrones van de huisvrouwen. Zij werd immers altijd met een draak afgebeeld.

Kroonluchter

De kroonluchter bevat zeven armen en er is maar één kaars die brandt. Dit symboliseert de aanwezigheid van de Heilige Geest. God is aanwezig in de kamer bij het sacrament van het huwelijk.

Hemelbed

Het hemelbed is het belangrijkste meubelstuk in de kamer. De opvallende rode kleur duidt op de intimiteit van het huwelijk. De gordijnen zijn op het schilderij in zakken verstopt, maar konden ook dichtgeschoven worden. Dit werd gedaan om intieme momenten te beleven en om het warmer te hebben in de winter.

Hond en handen vasthouden

De hond is een heel trouwe vriend en wordt op het schilderij afgebeeld als een teken van trouw. Bovendien houdt Arnolfini de hand van zijn vrouw vast, wat eveneens duidt op het feit dat ze bereid zijn elkaar eeuwig trouw te blijven.

Schoenen

Naast Arnolfini zijn een paar houten trippen, ofwel patijnen, te vinden. Helemaal vanachter ligt een paar rode pantoffels van de vrouw. De echtgenotes hebben allebei hun schoenen uitgetrokken. Dit is een teken dat ze zich op gewijde grond bevinden.

Dikke buik

Nakomelingen waren een heel belangrijk onderdeel van een middeleeuws huwelijk. In dit schilderij is het overduidelijk dat de vrouw vruchtbaar is. Op het eerste gezicht lijkt het alsof ze zwanger is, maar niets is minder waar. Het was in die tijd de mode om je buik zo dik mogelijk te laten lijken. Zo accentueerden de vrouwen nogmaals hun vruchtbaarheid.

Appelsienen en tapijt

In dit schilderij gaat het om een rijk gezin. Het zijn niet alleen hun dure kleren die dit verraden, maar ook de appelsienen bij het raam en het tapijt op de grond. Enkel de rijken konden zich zulke lekkernijen en luxeproducten veroorloven. Omdat Arnolfini uit een zeer belangrijke koopmansfamilie stamde, had hij alles in overvloed.