Vivek Vilasini: Een Indiaas Laatste Avondmaal

Dat Leonardo Da Vinci’s werk nog steeds andere kunstenaars inspireert blijkt uit de fotografische versie van ‘Het Laatste Avondmaal’ door de Indiase kunstenaar Vivek Vilasini. Het werk roept vragen op over onze huidige samenleving en hoe wij omgaan met de situatie in het Midden Oosten.

Het origineel

Eind van de 15de eeuw schilderde Leonardo da Vinci ‘Het Laatste Avondmaal’. Hij werkte er drie jaar aan (1495-1498). Hij maakte het in opdracht van de hertog Ludovico Sforza. Hij moest het als fresco aanbrengen in de refter van het dominikanenklooster Santa Maria delle Grazie in Milaan. Het stelt een afbeelding voor van een scène uit de Bijbel. Jezus Christus wordt voor zijn laatste avondmaal omringd door zijn twaalf apostelen en kondigt aan dat een van hen hem zal verraden. Vervolgens zie je de reacties van de apostelen op deze mededeling.

De dries

Kenmerkend voor het werk is de opdeling van de apostelen in vier groepjes van drie. Zoals het de gewoonte was in die tijd zit niemand met de rug naar de schilder toe en werd Judas niet afzonderlijk van de anderen geplaatst. Ook werd met de gewoonte om ze allen met een aureool te schilderen gebroken.

Fragiele techniek

Omdat het fresco ten gevolge van de gebruikte technniek al kort na zijn concept in verval geraakte, werd het door de eeuwen heen al op verschillende manieren schoongemaakt, bewerkt en gerestaureerd. In de Abdij van Tongerlo hangt een perfecte kopie uit 1507. Ze werd onder toezicht van de Meester zelf gemaakt door Andrea di Bartoli Solario, een leerling van Da Vinci.

Vivek Vilasini

Dat dit monumentale werk een inspiratiebron kan zijn voor andere kunstenaars bleek onlangs toen ik op het net een interessante foto van Vivek Vilasini ontdekte. Deze Indiase kunstenaar werd bekend door foto’s die verwijzen naar westerse meesterwerken en waarmee hij politiek stelling wil innemen.

De Gaza-versie

Op de foto zie je een moderne enscenering van het wereldberoemde ‘Het Laatste Avondmaal’ dat gesitueerd wordt in de Gazastrook. Het bijzondere eraan is dat aan de tafel enkel jonge vrouwen in boerka’s zitten. Net als op het originele Da Vinci-schilderij vormen de vrouwen groepjes van drie die om de centrale figuur heen zitten. Ze vertonen allemaal dezelfde reacties als de apostelen op Da Vinci’s schilderij op de mededeling van Christus dat hij verraden werd. De gesluierde vrouwen van wie enkel de expressieve ogen te zien zijn kunnen om het even welke plaats in de maatschappij innemen: huisvrouwen, studentes, onderwijzeressen… Ze hebben hun verbazing en angst gemeen. Vilasini slaagt erin om de vrouwen hun breekbaarheid en gevoeligheid weer te geven, zo las ik op het net, niettegenstaande ze geschokt en ontzet reageren op een pas ontdekte ontrouw. Er hangt een emotioneel aura om dit tafereel.

Symboliek

Vilasini gooit de traditionele rangorde der geslachten in de islam helemaal om. De christelijke apostelen worden de profeten van de islam, Jezus wordt Mohammed en de twaalf gelovigen worden vrouwen. Het verraad houdt meer in dan de kus van Judas. Politieke en sociale onrust, oorlog, bezetting, geweld tegen vrouwen, en religieuze conflicten zijn te lezen in de expressieve ogen van deze vrouwen.

Daar waar het brood in het christelijk geloof het lichaam van Christus weerspiegelt heeft Vilasini dit op zijn foto vervangen door de granaatappel die de vruchtbaarheid symboliseert in de Griekse mythologie. Sommige geleerden zien deze als een verwijzing naar de uitstoting van Adam en Eva uit het aards paradijs. Enkele Renaissanceschilders zoals Da Vinci en Botticelli plaatsten de granaatappel in de handen van Maria of het kind Jezus om het lijden en de heropstanding te symboliseren. Zoals in elk kunstwerk zijn verschillende interpretaties mogelijk.

Waar te plaatsen?

Dit werk drukt op een elegante manier ongemakkelijkheid uit die voortkomt uit vragen met politieke, culturele en religieuze inslag die tot conflicten leiden. Het laat een onuitwisbare invloed op ons sociaal bewustzijn na.
Mogelijkerwijze is het een hommage aan de Indiase schilder K.S. Kulkarni die een kubistische versie van Het Laatste Avondmaal maakte.

Interessant om weten is dat Vilasini voordien reeds een andere versie met Afrikaanse maskers maakte.