Bruegel en de boeren

Bruegel is een van de bekendste Vlaamse schilders en zijn schilderijen hebben tal van interpretaties waarvan hier het boerenaspect wordt besproken.

Interpraties van Bruegel's werk

Er zijn vele interpretaties mogelijk van Bruegels werk, kijk maar naar een van z'n bekendste schilderijen 'De Dulle Griet', dat enorm veel details bevat.Bruegel was een man die de wereld in beweging wilde begrijpen, het leven ervan in beeld wilde brengen. In de eeuw van Bruegel waren er zoveel grote tegenstellingen, verschillende wereldvisies, waar zoveel – eigen aan het humanisme in die tijd- in vraag werd gesteld. Maar Van Mander,een biograaf van Bruegel, zei dat Bruegel geen politieke, sociale of filosofische doelen had maar zijn vermaak vond in het observeren van boeren die eten, drinken, dansen, springen en in het beschrijven van de dagelijkse dingen uit zijn tijd.

Er worden op zijn schilderijen typische dingen uit zijn tijd in afgebeeld. Dit leverde hem de naam BoerenBruegel op, maar dit klopt niet volledig. Men kan onmogelijk het hele oeuvre van Bruegel onder eenzelfde noemer brengen. ‘Spreekwoorden’ en ‘Kinderspelen', twee van zijn werken, zet de toeschouwer tot glimlachen aan. Dit leidde er soms zelfs toe dat velen er niet in slagen een origineel van een kopie te onderscheiden als het mààr boeren, spreekwoorden, zwelgpartijen of kinderspelen zijn. Dit kan echter niet gezegd worden van ‘ De triomf van de dood’, een erg grauw en morbide schilderij. Hier is geen sprake meer van een ‘BoerenBruegel’. Moet er dan een ander etiket op Bruegel geplakt worden? NEEN! Er zijn verschillende interpretaties mogelijk.

Bruegel vandaag

De veelheid aan interpretaties maakt Bruegel ook vandaag nog, in een tijd die eveneens vol contradicties zit, bijzonder actueel. Als Bruegel vooral geprezen wordt als de kunstenaar die op een enkel schilderij een honderdtal spreekwoorden of kinderspelen wist samen te brengen, dan wordt zijn belang wel erg gereduceerd. Met groot gemak lijken hier een groot aantal details naast elkaar te worden geplaatst, dat zo’n kunde tentoon spreidt, dat het traditionele vakmanschap of de plaatselijke tradities ruimschoots overklast. De inhoudelijke drukte van de werken vindt haar tegenhanger in de draagwijdte van de onderwerpen, die met dezelfde zin voor leven en emotie de toeschouwer weten te boeien.

Vanwaar de interesse voor het boerenbestaan?

Het platteland was hem goed bekend, aangezien hij er waarschijnlijk geboren werd. En ook voor de stedelingen was het platteland nooit veraf,omdat hetl net buiten de wallen van de stad reeds begon. Bruegel had oog voor de natuur wat in zijn werk ‘de seizoenen’ goed te zien is. Vandaar groeit waarschijnlijk ook Bruegels interesse voor de boer, die te midden van de natuur leeft, en hun gewoontes. Zijn naam Boerenbruegel, hij werd ook wel Bruegel den drol genoemd, plaatst hem in een ludiek kader als schilder van leuke, grappige dingen (zoals Spreekwoorden en Kinderspelen), dit doet echter wel tekort aan zijn geniale persoonlijkheid en diepe mensenkennis.

Vergelijking Spreekwoorden en Kinderspelen

‘Spreekwoorden’ en ‘Kinderspelen hebben beiden een encyclopedisch karakter, hij plaatst verschillende grappige taferelen naast en tussen elkaar. Bij beiden is er een soort birds-eye-view effect zodat alles duidelijk te zien is. De afmetingen van beide schilderijen zijn nagenoeg gelijk en er werd wel eens gezegd dat spreekwoorden en kinderspelen pendanten zijn van elkaar. Dit wil zeggen tegenhangers die een soort van eenheid vormen, omdat ook het thema ongeveer hetzelfde is: het grappig uitbeelden van zijn leefwereld. De gelijkenissen en het feit dat ze chronologisch ook erg dicht bij elkaar liggen, laten ons sterk vermoeden dat Bruegel ze voor eenzelfde bestemming geschilderd heeft en voor dezelfde opdrachtgever.