Georges Seurat - Kunstschilder
Georges Seurat is een Franse schilder en de grondlegger van het pointillisme, een schilderstijl binnen het impressionisme. Seurat is jarenlang opzoek gegaan naar zijn eigen methode en zijn eigen stijl. Uiteindelijk ontdekte hij dat hij door verschillende kleuren stippen bij elkaar te zetten, de kleuren zich van veraf zouden vermengen tot een nieuwe kleur: het pointillisme. Samen met zijn vriend Paul Signac legde hij zich dan ook toe tot de theoretische grondslagen van de kleurverwerking. Georges Seurat en Paul Signac zijn samen de grondleggers geworden van het 19e-eeuwse neo-impressionisme en het pointillisme.
Biografie Georges Seurat
Seurat werd in 1859 geboren in een rijk gezin. Op school tekende Georges graag karikaturen, waardoor hem werd aangeraden om naar een kunstschool te gaan. Op deze school maakte hij zijn eerste schilderij: een portret van zijn nicht en een bloemstuk. Seurat ging door met schilderen en huurde een eigen atelier in Parijs. Hier bracht hij jaren door, steeds opzoek naar zijn eigen methode. In die periode schilderde hij vooral de natuur en omgeving. Dit waren dan ook vooral oude huizen, fabrieken en kale wegen. Zijn onderwerpen werden evengoed zonder enige idealisering op papier gezet. Hij legde hierbij wel graag de nadruk op horizontale lijnen, maar ook van verticale lijnen maakte hij wel eens gebruik. Bij een aantal van zijn werken gebruikt hij de oevers van de Seine als decor. Bijvoorbeeld bij het eiland van La Grande Jatte, een twee kilometer lang, smal eiland in Parijs.
Samen met Paul Signac legde hij zich toe op de theoretische grondslagen van de kleurwerking. Zijn techniek van de weergave van licht door gebruik te maken van kleine penseelstreken met contrasterende kleuren werd bekend als het pointillisme. Zijn idee was daarbij dat de kleine stippen vermengen, wanneer een toeschouwer van een afstand kijkt. Een aantal keer heeft hij zo een schilderij gemaakt. Vervolgens ging hij ook werken via het neo-impressionisme. Hierbij plaats je onvermengde kleuren naast elkaar. Seurat onderscheidde zich echter al erg snel van het impressionisme. Dit doordat jij geen gebruik maakte van de natuurlijke lichten, maar de kleuren vervaagde wanneer hij in zijn atelier was. Uiteindelijk stierf Seurat op 31 jarige leeftijd. Hij was toen nog bezig met zijn schilderij Le Circque.
De historische kennis over de tijd waarin de Georges Seurat leefde
Georges Seurat leefde in de periode van de Franse revolutie. De bevolking in Parijs was verdubbeld van een miljoen in 1850 tot twee miljoen in 1877. De plaats waar Seurat leefde was verdubbeld in bevolking in slechts tien jaar. Omdat de omstandigheden van de arbeiders in de industriële sector heel erg slecht waren, waren er in die tijd veel mensen die op een andere manier hun geld wilden verdienen. Aangezien Seurat erg goed kon tekenen, was het voor hem ook niet raar dat hij zijn geld wilde verdienen met schilderen.
Op de schilderijen van Seurat is heel goed te zien hoe het eruit zag rond 1860 in Parijs. De arbeiders gingen bijvoorbeeld na het zware werk zwemmen in de asnieres. Terwijl de rijke mensen op zondag gingen zwemmen op het eiland ‘De La Grotte’. Op vele schilderijen van Seurat is te zien dat de lucht nogal grauw is. Dit verklaart het feit dat de lucht nogal vervuild was door de fabrieken.
Kennis over het werk van Seurat
Georges Seurat heeft vele schilderijen gemaakt aan de hand van het pointillisme. Zijn bekendste drie schilderijen, hebben allen een eigen verhaal.
Un dimanche après-midi à l'Île de la Grande Jatte
"Un dimanche après-midi à l'Île de la Grande Jatte", wat betekent "een zondagmiddag op het eiland la grande jatte", is het beroemdste werk van de Franse kunstschilder Georges Seurat. Vanaf 1884 heeft Seurat twee jaar gewerkt aan dit schilderij totdat het in 1886 klaar was. In dit schilderij zie je duidelijk dat Seurat gebruik heeft gemaakt van de pointillistische techniek. Deze techniek werd veel gebruikt in het neo-impressionisme, waarvan Seurat een vertegenwoordiger is. Seurat maakte gebruik van onvermengde kleuren naast elkaar, waardoor er een bijzondere kleur ontstond. Het schilderij beeld een zondag middag af rond 1880 op het eiland 'La Grande Jatte'. Het eiland was een eiland waar de rijken van de stad in het weekend genoten van hun vrije tijd. Op het schilderij zijn meerdere prostituees te zien. Zij wisten dat er op het eiland veel rijke mannen waren en wilden daar dus hun kansen slaan. Via zijn schilderij wilde Seurat dan ook verschillende dingen duidelijk maken. Verschillende kunsthistorici vonden het dan ook erg belangrijk dat ze er achter kwamen wat er allemaal in het schilderij verstopt zat.
Seurat maakte in dit schilderij veel gebruik van de complementaire kleuren. Zo hebben de meeste figuren in het schilderij oranjerode kleding of hebben iets roods in hun kleding. Doordat het gras groen is, zet hij dus twee complementaire kleuren naast elkaar. Omdat deze kleuren naast elkaar staan, creëert hij een versterking van het contrast.
Une Baignade À Asnières
Het schilderij ‘Une Baignade À Asnières’ is het eerste grote werk van Seurat wat hij op 24-jarige leeftijd heeft gemaakt. In dit werk maakte Seurat nog geen gebruik van de pointillistische techniek. Maar hij had wel al het principe van complementaire kleuren ontdekt. Op dit schilderij is te zien hoe de mannen na het werk gaan zwemmen in het water van Asnières. Het schilderij kenmerkt dan ook de stijl van Seurat. Het is namelijk weer een scène van iets wat mensen aan het doen zijn. De mensen zien eruit als geïsoleerde figuren. De emoties zijn niet van hun gezicht af te lezen, maar toch kun je duidelijk zien dat ze er sober uit zien. Doordat de kleuren ook somber en tijdloos zijn krijg je meteen al een rustig gevoel bij dit schilderij.
De industriële infrastructuur van de bruggen en fabrieken aan de achterzijde is een opvallend kenmerk van de samenstelling. Aan het uiterlijk is te zien dat de omgeving grauw was, daarnaast kun je de lucht van de treinen en fabrieken als het waren ruiken. In dit schilderij kan je zien dat Seurat duidelijk wil maken dat er veel zonlicht is. Dit doet hij door veel meer te werken met oranje en geeloranje.
Les Poseuses
Georges Seurat schilderde in 1884 het schilderij ‘Les Poseuses’. Op het schilderij is drie keer dezelfde vrouw te zien. Alle drie de keren in een andere houding. Met dit schilderij laat Seurat zien in welke stappen een vrouw zich aankleedt. Vele critici vinden dat de schilderijen van Seurat nogal koud zijn. Echter laat dit schilderij duidelijk zien dat Seurat niet alleen ‘koude’ schilderijen kan maken. Voordat dit schilderij gemaakt werd, heeft Seurat verschillende schetsen gemaakt. Opvallend in het uiteindelijke schilderij is dat de contouren nogal zacht blijven. Ze zijn niet scherp afgelijnd, maar worden door schaduwen benadrukt. Rond de figuren creëert hij soort vlekken van lichter gekleurde stippen. Waardoor ze meer opvallen vergeleken met de achtergrond. De contouren zelf zijn dan weer donkerder. Op deze manier creëert Seurat een lichtdonker contrast, zonder zwart te moeten gebruiken. Het schilderij 'La Grande Jatte' dat op de achtergrond te zien is, is op dit schilderij iets paarser gemaakt dan dat hij in werkelijkheid is. Seurat doet dit zodat de paarse achtergrond met het paarse schilderij samen een geheel worden. Waardoor de nadruk van dit schilderij dus niet teveel op de achtergrond wordt gezet.
Specifiek materiaal en/of techniekgebruik
In de jaren 1882 en 1883 werkte Seurat alleen in zwart-wit. Zo ontstond er een prachtige reeks tekeningen. Toen hij ging studeren wilde hij iets anders doen dan wat de anderen doen. Zijn studie van kleur resulteerde uiteindelijk in een manier van schilderen, waarin hij de kleuren niet op het pallet mengde, maar ze naast elkaar op het doek aanbracht. Van een afstand smolten de kleuren toch vanzelf samen tot de gewenste tint. Zo had hij een manier van schilderen wat nieuw en apart was. Deze techniek van schilderen werd het pointillisme genoemd. Samen met de kunstschilder Paul Signac verbeterde hij en verdiepte hij zich in deze techniek. Alle schilderijen die hij vervolgens heeft gemaakt waren gemaakt via het pointillisme. Seurat en Signac zijn, door het maken van zoveel pointillistische schilderijen, de grondleggers van het pointillisme.
Voordat Seurat aan een schilderij begon, maakte hij eerst een potlood/olieverfschets. Waarbij hij qua potlood vooral gebruikt maakte van een conté potlood. Conté is een heel hard soort krijt, waardoor je er (bijna) net zo gemakkelijk mee kan werken als bij een potlood. De schetsen maakte hij op de plek van wat hij wilde schilderen. Zo had hij eerst een duidelijk beeld van de plek en kon hij het later in zijn atelier opnieuw maken via het pointillisme. Wanneer hij de lichten van de natuur ook goed wilde 'schetsen' maakte hij gebruik van olieverf.
Bij enkele schilderijen heeft Seurat verschillende 'apart staande dingen' op een schilderij gebracht. Zo schilderde hij een aapje in het schilderij "La Grande Jatte". Dit aapje liep daar in het echt niet. Seurat ging naar 'Jardin des Plantes' om het aapje na te schilderen. Vervolgens heeft hij het aapje er bij gezet toen hij het schilderij maakte.
Seurat maakte in zijn schilderijen ook veel gebruik van complementaire kleuren. Hierbij is het schilderij 'La Grande Jatte' weer een mooi voorbeeld. Hij heeft daar namelijk veel gebruik gemaakt van de kleuren rood en groen. Zo hebben de meeste figuren in het schilderij oranjerode kleding of hebben een rood element in hun kleding. Door deze kleuren naast elkaar te zetten, krijgt hij een versterking van het contrast.
Inspiratiebronnen voor Georges Seurat
Georges Seurat haalde zijn inspiratie uit de natuur en omgeving. Hierbij waren zijn schilderijen eerst nog gemaakt van de saaie delen van Parijs. Terwijl er uiteindelijk hele mooie schilderijen zijn gemaakt op bijvoorbeeld het eiland "La Grande Jatte". Het interesseerde Seurat wat de mensen in hun vrije tijd of tijdens dagelijkse dingen deden. Omdat hem dit interesseerde, heeft hij uiteindelijk veel schilderijen gemaakt van mensen op een plek of van landschappen. Via de schilderijen van Seurat, kunnen wij nu nog gemakkelijk zien hoe het er destijds in Frankrijk uitzag.
Kunststroming: het Impressionisme en het pointillisme
George Seurat was de belangrijkste kunstenaar van het pointillisme. Toen Seurat er in 1882 mee begon, spraken de mensen nog over het divisionisme. Dit omdat hij kleine kleurvlekjes naast elkaar schilderde, zodat je van een afstand de gewenste kleur ziet. Toen Seurat begon met verschillende kleuren puntjes, was er iets nieuws: 'het pointillisme'. Dit pointillisme is een schilderstijl wat afstamt van het impressionisme. Bij het pointillisme zet je hele kleine verschillende gekleurde puntjes naast elkaar neer. Wanneer je dan van veraf kijkt, laten je ogen de kleuren samensmelten. Zet je een stipje rood naast een stipje geel, dan zie je van een afstand oranje. Zo gebruikte Seurat nooit meteen de 'echte' kleuren, maar liet hij ze door het oog samenvoegen. Het mengen van de kleuren wat de schilder meestal op het palet doet, doe je dan dus niet.