Gezegden onstaan uit Griekse mythologie

In het dagelijkse leven maken we vaak gebruik van uitdrukkingen. Maar wist je ook dat vele van deze uitdrukkingen een ontstaan hebben in de Griekse mythologie? Aan velen van deze uitdrukkingen zijn er dus mythen verbonden waarvan de meesten in de Griekse mythologie met elkaar in verbinding staan. Waar komt bijvoorbeeld de uitdrukking 'een adonis zijn' vandaan?

Wat is een zegswijze?

Volgens Van Dale woordenboek:

• zegs·wij·ze (de; v(m); meervoud: zegswijzen)
• min of meer vaste manier van zeggen; uitdrukking

Volgens woorden.org

• de zegswijze zelfst.naamw. (m./v.)
• Uitspraak: ['zɛxswɛizə]
• Verbuigingen: zegswijze|n (meerv.)
• vaste reeks woorden met een vaste betekenis

Zoals al eerder gezegd gebruiken we nog vaak uitdrukkingen waarvan de oorsprong in het oude Griekenland ligt. Hieronder worden er enkelen verklaard.

Enkele zegswijzen verklaren

Cassandravoorspelling

Cassandra was de dochter van koning Priamus, koning van Troje. Wanneer ze het heiligdom van Apollo bezocht werd hij verliefd op haar, en wou hij het bed met haar delen. Cassandra deed alsof ze hetzelfde voelde voor de god en zorgde ervoor dat ze van hem de gave kreeg de toekomst te voorspellen. Daarna wees ze hem toch af. De god werd enorm boos. Maar hij kon haar de gave niet meer afnemen. Hij zorgde er echter wel voor dat niemand haar voorspellingen ooit zou geloven. Zo had ze ooit voorspeld dat het paard van Troje een list was, maar niemand geloofde haar. Voor haar werd het dus een vloek.
Vandaag wordt een ‘cassandravoorspelling’ gebruikt wanneer iemand iets voorspelt dat uitkomt, maar niet wordt geloofd.

Het zwaard van Damocles

Damocles was een hoveling. Hij zei vaak dat hij ook in zo een roem zou willen leven. Hij mocht van de koning voor één dag een hoge functie aannemen aan het hof. Tijdens het diner vroeg de koning hem boven zijn hoofd te kijken. Hij zag een zwaard boven zijn hoofd, hangend aan een paardenhaar. Hiermee wou de koning symboliseren dat iemand die in roem leeft, gelukkig is of machtig is, ook voortdurend bedreigd wordt.
Vandaag wordt ‘Het zwaard van Damocles hangt boven het hoofd’ gebruikt wanneer er een voortdurend dreigend gevaar is dat je niet kan afwenden of beheersen, ondanks je geluk, macht, …

Draconische maatregelen

Draco was een oud-Griekse archont (=hoge gezagsdrager). Hij voerde strenge wetten in en zelfs op kleine misdaden kon de doodstraf staan. Hij maakte bijvoorbeeld ook het onderscheid tussen moord met voorbedachten rade, doodslag en per ongeluk doden.
Nu betekent ‘Draconische maatregelen nemen’ dat er een sanctie komt op een kleine ‘misdaad’/misstand. Deze straf wordt punctueel uitgevoerd.

Sisyfusarbeid

Sisyphus was de koning van Korinthe, maar werd ook wel de koning van list en bedrog genoemd. Op een dag probeerde hij ook de goden te misleiden. Zij hadden het echter door en ze stuurden hem naar de Tartaros, de onderwereld. Daar moest hij een rotsblok op een berg duwen. Wanneer hij bijna boven was, rolde het rotsblok terug naar beneden.
‘Sisyfusarbeid’ wordt gebruikt voor een zwaar werk waar geen einde aan komt met vruchteloze inspanningen.

Tantaluskwelling

Tantalus was heel goed bevriend met de goden. Zo goed zelfs dat hij met hen mocht dineren. Als test serveerde hij zijn eigen zoon Pelops, zodat de goden mensenvlees zouden eten. Maar ze aten niets. De goden maakten Pelops weer tot leven en stuurden Tantalus naar de onderwereld. Daar moest hij tot onder zijn kin in het water staan. Hij kon echter niets drinken. Ook hingen er vruchten boven zijn hoofd, maar hij kon niets eten.
Een ‘Tantaluskwelling’ staat voor iets dat erg gewenst is en zo dichtbij is, maar toch onbereikbaar.

Pyrrusoverwinning

Pyrrhus trok naar Italië om het Romeinse Rijk te veroveren. Hij won uiteindelijk de oorlog, maar verloor daarbij zoveel manschappen dat het eigenlijk geen echte overwinning was.
Een ‘Pyrrusoverwinning’ is dus een overwinnen waarbij er zoveel wordt verloren dat het eigenlijk een schijnoverwinning is.

Een adonis zijn

Adonis, een beeldschoon jongetje, werd opgevoed door Aphrodite. Aphrodite werd direct verliefd op hem. Zijn favoriete tijdverblijf was jagen maar Aphrodite was bang dat hem iets zou overkomen. Tijdens een van zijn jachtpartijen werd hij aangevallen door een zwijn. Het doodde Adonis. Iedereen treurde om het verlies van de jongeman, zelfs de natuur. Na veel gesmeek van Aphrodite kwamen Zeus en Hades tot een overeenkomst. Adonis mocht 6 maanden op aarde verblijven (lente en zomer) en daarna moest hij terug naar de onderwereld (winter en herfst).
Vandaag wordt 'een adonis zijn' gebruikt voor een mooie jongen of een knappe gespierde man.