Griekse mythologie: De mannelijke oer-goden

In de Griekse mythologie werd de wereld geschapen door Chaos; een groot zwart gat waar alles in verdween. Chaos was in staat om de eerste zes Griekse goden op de wereld te zetten die de oergoden werden genoemd en verantwoordelijk waren voor alle generaties goden die na hen kwamen. De oergoden worden ook wel de kinderen van Chaos genoemd en bestonden uit twee dochters en vier zonen. Met name de dochters brachten vele nieuwe goden, godinnen en mythische wezens voort, maar ook de mannelijke goden stonden op dit punt hun mannetje.

Inhoud

• Griekse mythologie
• Tartaros (de onderwereld)
• Nageslacht Tartaros
• Eroos (de liefde)
• Nageslacht Eroos
• Erebos (de duisternis)
• Nageslacht Erebos
• Chronos (de tijd)
• Nageslacht Chronos

Griekse mythologie

De Griekse mythologie was een religie welke bestond uit honderden verschillende mythen en sagen. In iedere mythe stond een andere god, godin, halfgod of mythisch wezen centraal en door deze mythen samen te voegen vonden de Grieken een verklaring voor het ontstaan van de wereld. Door de enorme hoeveelheid aan goden zagen de Grieken al snel door de bomen het bos niet meer en de eerste Griekse schrijver die een poging deed een 'Godenstamboom' (in het Grieks; Theogonia) op te stellen was de Griekse dichter Hesiodos. Zijn 'Theogonia' werd al snel als leidend gezien en in de loop der eeuwen door vele andere Griekse schrijvers en dichters aangevuld, uitgebreid en - waar nodig - aangepast.

Oergoden en -godinnen

Volgens de 'Theogonia' bracht Chaos een zestal kinderen voort die de oergoden werden genoemd. Uit Chaos ontstonden twee dochters - de godinnen Gaia (aarde) en Nyx (nacht) - en vier zonen: De goden Tartaros (onderwereld), Eros (liefde), Erebos (duisternis) en Chronos (tijd). Door relaties met elkaar aan te gaan en - in het geval van de godinnen - door middel van parthenogenese (maagdelijke voortplanting) brachten de oergoden diverse generaties nieuwe goden en godinnen voort. Goden waren overigens niet alleen in staat om goden en godinnen te baren, maar konden ook halfgoden/-godinnen en mythische wezens op de wereld zetten.

Tartaros (de onderwereld)

Tartaros of Tartarus (gelatiniseerd) was de Griekse verpersoonlijking van de onderwereld. In de onderwereld leefden de doden na hun overlijden voort en iemand diende een lange weg af te leggen om de onderwereld te bereiken. Volgens de mythen van Tartaros was de onderwereld net zover van de aarde verwijderd als deze op haar beurt was verwijderd van de hemel. En de Griekse dichter Hesiodos meende dat een aambeeld er tien dagen over deed om vanaf de aarde de onderwereld te bereiken. Waar hij dit op baseerde is overigens niet bekend. Tartaros had overigens een dubbele betekenis en werd zowel gebruikt om de gehele onderwereld mee aan te duiden als het ergste deel van de onderwereld.

De drie delen van de onderwereld

In de Griekse mythologie ging men er vanuit dat de onderwereld uit drie lagen bestond, namelijk het Elysion, de Asphodel en de Tartaros. Wanneer iemand een zeer goed leven had geleid mocht hij/zij na zijn/haar overlijden in vrijheid en vrede genieten in het Elysion. Wanneer men een gewoon leven had geleid, dus noch bijzonder goed noch bijzonder slecht, kwam men op een plek zonder hoop en vrees, de Asphodel. Het gruwelijkste deel van de onderwereld werd ook de Tartaros genoemd en mensen die in hun leven slechte dingen hadden gedaan of de goden hadden uitgedaagd werden hier tot in de eeuwigheid gekweld. De Tartaros werd bewaakt door de Erinyen (wraakgodinnen).

Hades, god van de onderwereld

Waar de oergod Tartaros de onderwereld zelf verpersoonlijkte, was de god Hades de god van de onderwereld, welke in dit geval ook wel het schimmenrijk werd genoemd. Hades gaf leiding aan de diverse demonen en geesten die in de Tartaros leefden waaronder de Erinyen, Cerberus (een driekoppige hond) en Charon, de veerman die de doden naar het Dodenrijk bracht over de rivier de Styx.

Nageslacht Tartaros

Tartaros verwekte bij zijn zus, Gaia (de aarde), één kind genaamd Typhon. Volgens de mythen was Typhon een reus met honderd vuurspuwende drakenkoppen. Iedere kop had vurige ogen en een afschrikwekkende stem en de reus was zo groot dat hij met zijn hoofd tot in de sterren reikte. Typhon verwekte bij het monster Echidna verschillende kinderen waaronder Cerberus, de driekoppige hond die de ingang van de Tartaros bewaakte.

Eroos (de liefde)

Eroos of Eros (gelatiniseerd) was de god van de liefde en het schoonheidsverlangen. Hij was een broer van Tartaros en een zoon van Chaos. Samen met Eroos kwam de aantrekkingskracht in de wereld en het was aan hem te danken dat mensen een blinde passie voor iets of iemand konden voelen. Eroos was ook verantwoordelijk voor de voortplanting van planten en dieren in de natuur.

Liefde en wederliefde

Volgens de mythen was Eroos een klein jongetje dat maar niet groter wilde worden, waarop de godin Aphrodite besloot raad te vragen aan Themis, de godin van de wijsheid. Volgens Themis kon Eroos alleen groter worden als hij een broer of zus had die hem ook liefde terug kon geven en Aphrodite baarde Anteros (de wederliefde). Nu Eroos Anteros had konden ze samen groot groeien. Waar Eroos de taak had om mensen liefde te geven had Anteros de taak om mensen te straffen die wel liefde kregen, maar dit niet terug gaven.

Nageslacht Eroos

Voor zover bekend heeft Eroos geen nageslacht verwekt. Eroos werd wel gezien als één van de voorvaderen van de generatie goden die na hem kwamen.

Erebos (de duisternis)

Erebos was de god van de duisternis, een broer van Tartaros en Eroos en een zoon van Chaos. Volgens de Oude Grieken was Erebos verantwoordelijk voor het verhullen van de randen van de - in hun ogen - platte aarde én vulde de donkere plaats onder de aarde.

Duisternis en nacht

Volgens de mythen van Erebos huwde hij met zijn zus Nyx, de godin van de nacht, welke de taak had om iedere avond de donkere sluiers van Erebos over de aarde te leggen. Op deze manier luidde Nyx de nacht in en volgens de Oude Grieken had de zon hier dus niets mee te maken.

Erebos en de onderwereld

Volgens de Theogonie was Erebos alleen de god van de duisternis, maar diverse latere mythes meenden dat Erebos ook geïdentificeerd kon worden als Hades, de god van de onderwereld. Volgens hen was Erebos een deel van Tartaros (de onderwereld), namelijk de duisternis waar de doden doorheen moesten om de rivier de Acheron (één van de vijf rivieren die waren gelegen in de onderwereld) te bereiken.

Nageslacht Erebos

Erebos trad in het huwelijk met zijn zus Nyx en samen kregen zij - volgens de Theogonie - drie kinderen: Aether, god van de atmosfeer, Hemera, godin van de dag en Charon, de veerman van de rivier de Styx.

Aether

Aether was de verpersoonlijking van de atmosfeer, oftewel de bovenste luchtlaag welke door de goden werd ingeademd. De lager gelegen Aër (aardse lucht) was de lucht die door de stervelingen werd ingeademd. Aether huwde zijn zus Hemera (de dag) en samen kregen zij één dochter.

Hemera

Hemera was volgens de Oude Grieken de godin van de dag en het was dan ook haar taak om de sluier van Erebos (duisternis) iedere ochtend weer van de aarde te verwijderen. Ze trad in het huwelijk met haar broer, Aether en kreeg samen met hem één dochter genaamd Thalassa (moeder van al het leven in de zee).

Charon

Volgens de mythen van Charon was hij de veerman die de doden de rivier de Styx over voer. Volgens de Oude Grieken werd iemand na zijn overlijden door de god Hades naar de oever van de Styx gebracht, waar ze vervolgens op de veerboot van Charon aan boord gingen om naar het dodenrijk te worden gebracht. De overtocht kostte de dode een Obool (Oudgriekse munt) die door de nabestaanden bij de dode onder de tong werd gelegd.

Chronos (de tijd)

Chronos of Chronus (Latijn) was de god van de tijd. Veel informatie is er niet over hem bekend, maar hij werd vaak afgebeeld als een oude man met een lange baard en een zandloper in zijn hand. Met de tijd bedoelden de Oude Grieken in dit geval de meetbare tijd, oftewel de minuten en de uren. Het persoonlijke gevoel dat iemand bij tijd kan hebben, zoals 'de minuut leek wel een uur te duren' werd hierbij buiten beschouwing gelaten.

Nageslacht Chronos

Voor zover bekend heeft Chronos geen nageslacht verwerkt, maar werd net als Eroos wel gezien als één van de voorouders van de generatie goden die na hem kwamen.