Griekse mythologie: De nakomelingen van Iapetus & Clymene

Volgens de Griekse mythologie was de Titaan Iapetus een zoon van de godin Gaia (de aarde) en de god Ouranos (de hemel) welke in het huwelijk trad met de Oceanide (een dochter van Titaan Okeanos en Titanide Tethys) Clymene. Aangezien er in de Griekse mythologie zeven godinnen waren die Clymene heetten besloten latere Griekse schrijvers om de Oceanide Clymene Asia te noemen om zo verwarring te voorkomen. Uit het huwelijk van Iapetus en Asia kwamen in totaal vier kinderen voort, die ieder een eigen rol kregen in de Griekse mythologie.

Inhoud

• Titaan Iapetus
• Oceanide Clymene (Asia)
• Atlas (de drager)
• Prometheus
• Epimetheus
• Menoetius

Titaan Iapetus

Iapetus of Lapetus (Oudgrieks) was de god van de levensloop. Met andere woorden, het was de taak van Iapetus om het eindige lot van alle stervelingen vast te stellen. Daarnaast verpersoonlijkte Iapetus ook de sterfelijkheid en het feit dat alles in het leven een keer aan zijn einde komt. In tegenstelling tot het merendeel van zijn broers huwde Iapetus niet één van zijn zussen, maar trad in het huwelijk met zijn nichtje, de Oceanide Clymene (Asia).

Oceanide Clymene (Asia)

Clymene - voor de duidelijkheid verder Asia genoemd - was een dochter van de Titanen Okeanos en Tethys en dus het nichtje van haar man Iapetus. Omdat er minimaal zeven vrouwen in de Griekse mythologie de naam Clymene droegen werd in dit geval Clymene ook wel Asia genoemd. Samen met haar neef en man Iapetus kreeg Asia vier kinderen, namelijk de goden Atlas, Prometheus, Epimetheus en Menoetius.

Atlas (de drager)

De god Atlas was de drager van het hemelgewelf; een straf die hem was opgelegd door oppergod Zeus. Volgens de mythen van Atlas koos hij de kant van de Titaan Kronos toen deze het aan de stok kreeg met zijn zoon Zeus. In de oorlog die volgde leidde Atlas de troepen van Kronos, omdat deze te oud was om dat zelf te doen, maar verloor de strijd. Oppergod Zeus besloot Atlas zwaar te straffen voor het feit dat hij de vijandelijke troepen had aangestuurd en gaf hem de opdracht naar het westen van godin Gaia (de aarde) te reizen en daar de god Ouranos (de hemel) op zijn schouders te nemen.

Atlas en Herakles

Atlas speelde ook een rol in de mythen van Herakles; de Griekse Heros (een dapper en geweldig man) die twaalf bijzonder moeilijke werken moest voltooien. Eén van de opdrachten die Herakles kreeg was het stelen van de Gouden Appels uit de tuin van de Hesperiden, maar omdat de appels een geschenk waren geweest van de godin Gaia (de aarde) kon geen sterveling ze plukken. Herakles wist Atlas te overtuigen de appels voor hem te stelen en nam in de tussentijd het hemelgewelf van Atlas over. Toen Atlas terugkwam met de appels weigerde hij de hemel van Herakles over te nemen en Herakles verzon een list. Onder het mom dat hij doeken op zijn schouders wilde leggen om de last te verzachtten nam Atlas de hemel weer even over van Herakles, die op zijn beurt de appels greep en wegrende.

De Pleiade Maia

Atlas had een relatie met de Titanide Pleione en zij baarde hem zeven dochters, welke de Pleiaden werden genoemd. De oudste dochter van Atlas was Maia en zij was tevens ook de mooiste en meest verlegen dochter van de zeven. Volgens haar mythen raakte zij zwanger van oppergod Zeus en baarde hem zoon Hermes; god van de handel, reizigers, de wegen en de dieven en tevens boodschapper van de goden.

Prometheus

Prometheus werd ook wel de 'vooruitdenkende' genoemd en was de oudste zoon van Iapetus en Asia. Toen de goede centaur Cheiron werd getroffen door een giftige pijl van Herakles, besloot hij zijn onsterfelijkheid te geven aan Prometheus om zo verlost te worden van de pijn. Deze onsterfelijkheid bleek later echter een enorme last voor hem te zijn. Prometheus besloot namelijk uit hybris* het vuur te stelen en deze aan de mens te geven omdat zij bij het uitdelen van de gaven en vaardigheden er nogal bekaaid vanaf waren gekomen. Oppergod Zeus strafte Prometheus hier zwaar voor door hem vast te ketenen aan de Kaukasus en de adelaar Ethon iedere dag een stuk van zijn lever te laten opeten. Omdat Prometheus' lever iedere nacht weer aangroeide had dit lot voor eeuwig moeten duren maar de Griekse held Herakles wist Prometheus te bevrijden tijdens het uitvoeren van zijn twaalf werken. Prometheus kreeg één zoon - Deukalion - maar de moeder van de jongen is onbekend.

hybris*; het Griekse woord voor overdreven trots, hoogmoed, overmoed, grootheidswaanzin, brutaliteit, onbeschaamdheid tegenover de goden waar geen Nederlandse vertaling van mogelijk is.

Deukalion
Deukalion speelde een belangrijke rol in het bekendste 'zondvloed-verhaal' uit de Griekse geschiedenis. Volgens de Griekse mythologie had Zeus een zondvloed over de wereld uitgestort om de mensheid te straffen. Alleen Deukalion en zijn vrouw - en nicht -
Phyrra wisten de zondvloed te overleven omdat Deukalion van zijn vader het advies had gekregen om een schip te bouwen. Toen de zondvloed weer wegtrok arriveerden Deukalion en Phyrra boven op de berg Parnassus. Omdat ze geen idee hadden hoe ze de aarde opnieuw moesten bevolken besloot het echtpaar het Orakel van Themis te bezoeken en zij gaf hen de volgende spreuk: "Ga weg van de tempel en omhul het hoofd en maak de omsnoerde kleren weer los en gooi de botten van de grote moeder achter de rug". Deukalion en Phyrra hadden geen idee wat ze met het orakel aan moesten en Phyrra bekende het bevel van het Orakel niet op te willen volgen omdat ze bang was. Na een flinke tijd piekeren kwam het echtpaar tot de conclusie dat het Orakel met de grote moeder de aarde bedoelde en dat de botten stenen waren. Beide wierpen een steen achter zich en de mensheid werd opnieuw geboren. De stenen van Deukalion veranderden in mannen en de stenen van Phyrra werden vrouwen.

Epimetheus

De naam van Epimetheus betekent letterlijk de 'later-nadenker', of in beter Nederlands de 'achteraf-denker'. Een naam die hij kreeg omdat hij bij het uitdelen van de positieve eigenschappen aan al het leven op aarde, zo enthousiast te werk was gegaan dat hij er geen meer over had toen de mens aan de beurt was. Zeus besloot zowel Epimetheus als zijn broer Prometheus te straffen, de ene voor het vergeten van de mens bij het uitdelen van de positieve eigenschappen, de andere voor het stelen van het vuur uit hybris. Zeus schiep een prachtige jonge vrouw die de naam Pandora kreeg en stuurde haar naar Prometheus. Deze wist echter dat een geschenk van de goden nooit zonder risico was en weigerde dan ook om Pandora in zijn leven toe te laten. Hierop besloot Zeus Pandora naar Epimetheus te sturen die - ondanks de waarschuwingen van zijn broer - direct verliefd op haar werd. Na hun huwelijk gaf Epimetheus Pandora de eigenschap nieuwsgierigheid, maar dat had hij beter niet kunnen doen. Door deze eigenschap kon Pandora zich niet langer bedwingen en opende de doos die ze van Zeus had gekregen als huwelijksgeschenk en welke ze eigenlijk niet mocht openen. Uit de doos kwam vervolgens al het ongeluk van de wereld en dat stortte zich over Pandora en Epimetheus uit. Geschrokken sloot Pandora snel het deksel waardoor alleen 'hoop' achterbleef op de bodem van de doos.

Pandora schonk Epimetheus diverse kinderen waaronder Prophasis; de godin der uitvluchten, Metameleia; de godin van het berouw en Pyrrha, die huwde met haar neef Deukalion.

Pyrrha

Voor de mythen van Pyrrha, zie Deukalion.

Menoetius

Menoetius of Menoitios (Oudgrieks) werd door oppergod Zeus gestraft omdat hij geen eerbied had voor de goden. Wat hij precies had misdaan is niet bekend maar hij werd in ieder geval door Zeus neergebliksemd om vervolgens te worden opgesloten in de Tartaros (onderwereld). Voor zover bekend had Menoetius geen kinderen en speelde ook geen belangrijke rol in de Griekse mythologie.