WO II - 8. Het Russische tegenoffensief

De Tweede Wereldoorlog. Hitler heeft Rusland met succes aangevallen, hij heeft veel gebied veroverd. Maar nu de Russische winter aanbreekt is Stalin klaar voor een tegenoffensief. 7 december 1941, het Russische front. Terwijl de wereld duizelt bij het nieuws van Pearl Harbor gebeurt elders iets dat geen aandacht krijgt, maar even belangrijk is. De laatste 24 uur wordt het front bij Moskou waar de Duitsers het Kremlin in zicht hebben, bestookt door Russisch vuur. De Duitsers zagen dit eerst als een beperkte actie maar beseffen nu dat het meer is dan dat. Ze meenden dat het Rode Leger te moe en te slecht toegerust was voor een grote aanval. Dit is echter een tegenoffensief waar ze niet zomaar een antwoord op zullen vinden. Het is de openingszet van een goed getimed plan van Zjoekov en Stalin om de Duitsers terug te dringen, Moskou te redden en daarmee Rusland. Stalin hield troepen en materieel achter de hand, ondanks de Duitse opmars. Toen in oktober duidelijk werd dat Japan op oorlog aanstuurde in de Pacific en niet doorstootte in China haalde Stalin z’n troepen uit Siberië naar Moskou. Toen wachtte Zjoekov en Stalin nog op het juiste moment om aan te vallen. Toen de nazi’s door hun te lange aanvoerlijnen en slecht uitgerust voor deze strijd het kwetsbaarst waren.

Barre omstandigheden

Op 29 november vroor het in deze strengste winter sinds tijden 20 graden. De Duitse soldaten vroren dood en hun voertuigen kwamen stil te staan. Zelfverzekerd rapporteerde Zjoekov aan Stalin: ‘de vijand bloedt wit.’ Het moment is daar. De Russische legers om Moskou heen ontketenen hun furie en doen wat geen enkele militaire of politieke macht lukte sinds Hitlers opkomst in 1933: ze dwingen de nazi’s tot terugtrekken. De eerste dagen is de opmars beperkt. Maar op 11 december heeft Stalin genoeg vertrouwen om te melden dat Moskou veilig is, dat de Russen in de aanval zijn en de Duitsers ver terugdringen en daarbij 400 steden en dorpen hebben bevrijd. De Russen, die lang weinig te vieren hadden, krijgen eindelijk goed nieuws. De Duitsers zijn verdreven van de stoep van het Kremlin. Heet krikt het zelfvertrouwen op van een land dat snakt naar hoop. Op 18 december hebben de Russen alle doelstellingen van ’t offensief behaald. Het wachten is op versterkingen. In Berlijn rapporteert men ironisch: de strenge winter dwingt de Wehrmacht defensieve stellingen in te nemen. De wereld focust op Japan en Amerika’s intrede in de oorlog, maar ziet daarbij iets over het hoofd dat even grote gevolgen heeft. Na jaren van ongebreidelde agressie is de heerschappij van Hitler's Derde Rijk niet uitgebreid maar verkleind.

De verdediging van moeder Rusland

Toen de Duitsers de verovering van Rusland planden baseerden zij zich op de overmacht van de Wehrmacht op het Rode Leger. Zowel in aantallen, als in materieel en strategie. Maar nu de nazi's overal worden teruggeslagen blijkt dat Hitler de cruciale factor over het hoofd heeft gezien waar Ruslands tegenstanders zich steeds weer op doodlopen: de onverzettelijke wil van het Russische volk. Dit land is al zo vaak geconfronteerd met de gruwelen van de oorlog. Zowel door agressie van buiten als door binnenlandse onlusten. Leven in oorlogsomstandigheden is hier haast traditie. Zozeer dat toen het bericht van de invasie kwam het volk haast reflexmatig reageerde. Kalm haalde men zijn geld van de bank om er voedsel, meubels en andere nuttige zaken van te kopen. Men weet uit ervaring dat die dingen in oorlogstijd meer waard zijn dan geld. Veel dingen zijn dan vaak helemaal niet meer te koop. De Russen maken zich op voor de strijd en talloze jongemannen sluiten zich aan bij het Rode Leger. Amper getraind, worden ze onmiddellijk naar het front gestuurd. Hun vijand mag dan gedisciplineerd zijn en gehard in de strijd maar deze jongens gaan de strijd aan vol vaderlandsliefde en met een ongewoon grote onverschilligheid voor de dood. Russische soldaten zijn gewend aan een karig bestaan. Zij verduren het gure weer, slaap- en voedselgebrek om zelfmoordaanvallen uit te voeren op de vijand met een voor de Duitsers ongekende verbetenheid. Ruslands vrouwen zijn al even gedreven. Men is hier gewend aan vrouwen in wapenrok. Ze dienen bij verschillende steuntroepen. Gewapend staan ze klaar om zichzelf en hun land te verdedigen mochten de linies onder de voet worden gelopen. Wie niet kan vechten, steunt de strijd op andere manieren. Men gaat aan de slag in de fabriek, graaft geulen, bouwt palissaden, breit sokken en maakt kleding of pakt dozen vol zeep en snoep. Als het de strijd maar verder helpt. Op het platteland verbouwen de boeren voedsel voor volk en leger. Vaak zitten de jongemannen in dienst. Dan nemen de andere leden van de familie hun taken waar. Ook hier is men bereid het land te verdedigen. Burgermilities staan klaar om de wapens op te nemen. Voor elke centimeter grond zullen zij de indringer een hoge tol laten betalen. De Duitsers hadden Rusland in zes weken willen innemen. Het opperbevel dacht dat een inferieur ras een getrainde Arische legermacht nooit zou kunnen weerstaan. Maar aan het front wordt men telkens teruggeslagen.

Lees verder

• WO II - 9. De U-boten vallen aan
• WO II - 10. De situatie in Noord-Afrika