Het rijk van de Inca’s

In de 13e eeuw leefde er in Zuid-Amerika een volk dat steeds machtiger werd. Het rijk groeide en andere volkeren werden onderworpen door dit volk: de Inca's. In de 16e eeuw bereikte het zijn grootste omvang. De Inca's waren goede bouwers, wat we zelfs nu, eeuwen later, nog kunnen zien op de toeristische trekpleister Machu Picchu.

Waar en wanneer leefden de Inca’s?

De Inca’s waren een belangrijk volk in de 13e tot en met de 16e eeuw. Tot de 13e eeuw was het gebied van de Inca’s nog niet zo groot en was het nog geen machtig volk. Ze leefden naast verschillende andere volkeren in het Andesgebied aan de westkant van Zuid-Amerika. De Chimú waren op dat moment het machtigste volk in de Andes. De Inca’s woonden in een gebied waar nu ongeveer Peru ligt. Cuzco was hun hoofdstad.

Rond het jaar 1200 begonnen de Inca’s de andere volkeren die in hun gebied leefden, te onderwerpen. Toch duurde het nog jaren voor het Inca-rijk daadwerkelijk een machtig en groot rijk was. De echte uitbreiding van het rijk begon in 1438, toen Pachacuti de nieuwe Sapa-Inca, ofwel heerser van de Inca’s werd. Hij wist een aanval van de buurstaat Chanca af te slaan en onderwierp andere volkeren. Deze uitbreiding ging verder onder zijn opvolgers Topa Inca en Huayna Capac. Het rijk werd uitgebreid tot delen van wat nu Chili, Bolivia, Ecuador en Colombia zijn. Onder de Inca-heerser Huayna Capac bereikte het rijk in 1525 zijn grootste omvang. Het reikte van het zuiden van wat nu Colombia is tot het noordwesten van Argentinië en Chili. Hiermee was het zelfs het grootste rijk ter wereld.

Hoe leefden de Inca’s?

De Inca’s waren goede architecten. Ze bouwden steden van steen met indrukwekkende paleizen en tempels. Door de stenen heel precies in elkaar te passen hadden ze zelfs geen cement nodig om stevige gebouwen te maken. De gewone Inca’s woonden meestal in van klei gemaakte hutten. Twee belangrijke goden waarin de Inca’s geloofden waren Inti, de zonnegod, en Quilla, de maangod. Er waren vaak feesten om de zon te eren. Ook waren er zonnetempels gewijd aan Inti. Eén van de steden van de Inca’s die de Spanjaarden niet vonden is Machu Picchu. Daarom is van deze stad nog veel bewaard gebleven en wordt deze nog vaak bezocht door toeristen.

De Inca’s legden een uitgebreid wegennet aan waardoor het reizen makkelijker werd. Het wiel kenden ze echter nog niet, evenmin als een schrift. Om toch snel boodschappen over te kunnen brengen die een behoorlijke afstand moesten overbruggen, hadden ze een ander systeem. Ze gebruikten hiervoor geknoopte touwen, quipu’s genaamd, die een bepaalde boodschap voorstelden. De boodschapper met een quipu bij zich ging hardlopend op weg, om een stuk verder de quipu met een bijbehorende mondelinge boodschap over te geven aan de volgende boodschapper. Zo kon een boodschap toch vele kilometers per dag reizen. Om goederen te vervoeren werden lama’s gebruikt als lastdier. Daarnaast hadden de Inca’s boten om over water te reizen.

Geld hadden de Inca’s niet. Betalen deden ze door middel van ruilhandel. Goud en zilver hadden op die manier ook geen waarde, dit werd alleen als decoratief gezien. Verder was de landbouw erg belangrijk. De Inca’s verbouwden bijvoorbeeld maïs, katoen, tomaten, aardappelen en bonen. Zowel de mannen als de vrouwen werkten op de akkers. Kleding maakten ze van katoen of wol van de alpaca.

De ondergang van de Inca’s

Toen de Inca’s op het hoogtepunt van hun macht waren, begon een besmettelijke Europese ziekte, mogelijk de pokken, zich vanuit Midden-Amerika naar Zuid-Amerika te verspreiden. Ook de Inca-heerser Huayna Capac stierf aan deze ziekte. Later bereikten ook andere besmettelijke ziekten Zuid-Amerika door Europeanen die op ontdekkingsreis waren en die ziekten met zich meedroegen. Deze ziektes waartegen de Amerikaanse volkeren totaal geen weerstand hadden, eisten veel levens. Huayna Capac had zijn rijk onder zijn twee zoons willen verdelen. Maar na zijn overlijden in 1522 begonnen zijn zoons, Atahualpa en Huascar, een oorlog. Beiden wilden de macht over het gehele rijk in handen hebben. Huascar had in eerste instantie het grootste deel van het rijk in zijn macht, waaronder de hoofdstad Cuzco. Atahualpa had echter een sterk leger en wist in 1532 Huascar te verslaan.

Ondertussen was het oog van de Spanjaarden op het Inca-rijk gevallen. Rond 1530 was de Spaanse ontdekkingsreiziger Francisco Pizarro op zoek naar goud een expeditie gestart waarbij hij op het Inca-rijk stuitte. De Inca’s zagen geen gevaar in de Spanjaarden en heetten ze welkom. Pizarro reisde met zijn mannen naar de verblijfplaats van Atahualpa. Hij was ondertussen niet zachtzinnig omgegaan met de Inca’s die hij tot dan toe was tegengekomen. Deze waren geen partij voor de Spanjaarden. Ook al waren de Spanjaarden met weinig, ze hadden betere en voor de Inca’s onbekende wapens, ze hadden paarden en ze hadden ervaring met het strijden tegen volkeren in Amerika. Atahualpa hoorde deze berichten, maar deed er niets tegen omdat hij nog verwikkeld was in de strijd met Huascars mannen. Toen Pizarro bij Atahualpa aangekomen was, vond een ontmoeting plaats tussen de beide mannen. Pizarro liet zijn mannen de Inca’s, die zich met velen verzameld hadden bij de ontmoeting, vervolgens aanvallen. De Inca’s waren hier niet op voorbereid en werden in grote aantallen vermoord. Atahualpa werd gevangen genomen. Er kwam losgeld, bestaande uit goud en zilver, om Atahualpa vrij te kopen. Desondanks werd hij in 1533 alsnog geëxecuteerd door de Spanjaarden.

Vervolgens trokken de Spanjaarden, inmiddels met meer manschappen, naar de hoofdstad Cuzco. Daar maakte ze Manco Inca tot heerser van de Inca’s, maar de Spanjaarden trokken aan de touwtjes. Manco Inca begon zich te verzetten en verzamelde een groot Inca-leger om terug te vechten tegen de Spanjaarden Het lukte hen desondanks niet de Spaanse overheersers terug te dringen. Tot 1572 hield het verzet aan. In dat jaar werd de laatste heerser van de Inca’s, Túpac Amaru, geëxecuteerd. Hiermee kwam er een einde aan het machtige Inca-rijk.