De Vikingen: kasten, kleding en sieraden

De kleding die de Vikingen droegen, verschilde per kaste. De stoffen die de Vikingen gebruikten om hun kleren te maken, waren wol, linnen, leer en bont. Ze kwamen op verschillende manieren aan de stoffen voor het maken van de kleding. Daarnaast was er een verschil in wat mannen en vrouwen droegen en de haardracht van vrouwen en kinderen. Mannen en vrouwen droegen allerlei sieraden zoals gouden, zilveren en bronzen broches, armbanden en ringen. De materialen hiervoor werden zelf gemaakt, meegenomen uit veroverde gebieden of via de handel. Ook werden sieraden rechtstreeks verkregen als zijnde geroofd, als schatting en via de handel.

Inhoudsopgave

• Kasten
• Kleding
• Sieraden

De Vikingen waren verdeeld in vier kasten. Welke kleding en sieraden er gedragen werden, was afhankelijk van de kaste waartoe de Vikingman of Vikingvrouw behoorde. De materialen waarmee de kleding en sieraden werden gemaakt, kwamen uit andere landen via de handel, werden geroofd en werden door hen zelf gemaakt.

Kasten

Een kaste was de stand waar iemand toe behoorde. De verschillende kasten waren:

• de slaven
• de arme vrijen
• de rijke vrijen
• de adel

De rijke vrijen werden 'boendr' genoemd. De adel werden 'jarls' genoemd. De slaven moesten het nederigste werk doen. Ze hadden niet meer rechten dan een hond of paard. Ze konden gedood worden als ze afgeleefd waren. Je werd slaaf als je gevangen werd genomen, als straf voor schulden of vergrijp, of als je als slaaf werd geboren. Volgens de wet moest een boer minstens drie slaven hebben. Rijke boeren konden dertig slaven of meer hebben. De armere vrijen konden vrijgekochte slaven zijn, timmerlieden, vissers, scheepsbouwers, smeden en boerenknechten. De rijke vrijen, de 'boendr', waren boeren met eigen land. Ze gingen ook met andere vrijen op rooftocht. De rijkste en machtigste landeigenaren heetten de 'jarls'. Ze waren meestal de baas over hele provincies. De koningen heersten over grotere gebieden. Zij waren machtige krijgers en leidden de mannen in de strijd. Een koning werd door de vrijen gekozen. Hij kon worden afgezet, verbannen en soms gedood.

Kleding

De belangrijkste stoffen die de Vikingen voor hun kleding gebruikten, waren wol, linnen, leer en bont. Kleding werd vaak gemaakt van zelf gesponnen en geweven wol en linnen. De stoffen werden geverfd met kleurstoffen die uit de natuur kwamen.

De mannen

De mannen droegen een strakke wollen broek en een linnen onderhemd met lange mouwen. Daaroverheen droegen ze een wijd wollen shirt met korte mouwen. Het shirt kwam tot net onder de heupen. Om hun middel hadden ze een riem, die ze over hun wollen shirt droegen.

De vrouwen

De vrouwen droegen kleurrijke lange wollen jurken met geborduurde versieringen. Daaroverheen droegen ze voor en achter rechthoekige lappen. Deze lappen speldden ze bij de schouders aan elkaar vast met een lange ovalen broche. De vrouwen hadden lang haar dat ze meestal in een knot of vlecht droegen. Daaroverheen droegen ze een hoofddoekje. Meisjes die nog niet getrouwd waren, droegen hun haar los met een haarband.

Buiten

Buiten droegen de mannen en vrouwen een wollen, leren mantel, die ze om hun schouders vastspeldden. De mantel bij de mannen zat op één schouder vast met een speld. Zo hadden ze de handen vrij om het scherpe mes te pakken, dat ze aan hun riem droegen. Ook droegen ze buiten wollen sokken en leren laarzen of schoenen. De mannen droegen petjes van leer of bont.

Kinderen

Kinderen gingen vaak op dezelfde wijze gekleed als hun ouders, alleen droegen de meisjes geen sjaaltje om hun hoofd, behalve als het erg koud was.

Overige kleding

Rijke Vikingen en edellieden droegen dure kleding. Dit was vaak van zijde, dat uit China werd aangevoerd. Ze lieten hun kleding versieren met prachtige patronen van goud- en zilverdraad. Vikingen die in het Verre Oosten waren geweest, droegen vaak pofbroeken naar Arabisch voorbeeld.

Sieraden

Zowel de mannen als de vrouwen droegen allerlei soorten sieraden. Gouden, zilveren en bronzen armbanden, broches en ringen. De ringen werden om de nek gedragen. Je zag niet veel ringen die om de vinger werden gedragen. Aan de gouden en zilveren sieraden die iemand droeg, kon je zien hoe rijk hij of zij was. Na een succesvolle inval kon een koning een dappere krijger belonen door hem een kostbaar stuk te geven. De Vikingen maakten vaak sieraden van de gouden en zilveren munten die van overzeese reizen werden meegenomen. Vooral uit Arabische landen en Engeland. De munten werden omgesmolten of heel gelaten en tot een ketting aaneengeregen. De meeste sieraden werden gemaakt door ambachtslieden in de steden.

De speld
Het meest praktische sieraad was de speld, ´fibula´ genoemd. Rijke Vikingen hadden spelden van zilver en goud. Vikingen met minder geld droegen goedkopere spelden van brons of een loodlegering die op zilver leek. Zulke spelden werden dan verguld of vertind. Zo leken ze meer op de duurdere spelden. De armste Vikingen smeedden hun eigen sierspelden en sluitingen uit dierenbeenderen die overbleven na het koken.

Het goud en zilver werd geïmporteerd uit het Oosten. Dit was gevorderd als schatting of geroofd.
In de 9e en 10e eeuw droegen vrouwen ovale of schildpadvormige spelden. Ze waren 100 tot 125 mm lang en versierd met een patroon van gestileerde dieren. In de nadagen van de Vikingen werden de spelden minder modieus en slechter van kwaliteit. De vrouwen gingen er halsdoeken overheen dragen, die soms werden vastgezet met kleinere spelden.

Kralenketting

Tussen de spelden hing vaak een kralenketting. De kralen waren gemaakt van kornalijn, kristal, barnsteen, zilver of gekleurd glas. Aan de ketting hingen ze ook allerlei dingen, zoals naalden en kammen. Het glas van de kralen werd in blokjes en klompjes geïmporteerd uit West-Europa. Het glas werd omgesmolten en in lange staven getrokken. Daarna werden de staven om metalen stangen gewikkeld. Door het mengen met slierten glas van een andere kleur ontstonden glanzende, veelkleurige kralen.

Schuld aflossen

Schulden kon men aflossen met juwelen en sieraden. Daarvoor moesten de koper en verkoper het eerst wel eens worden over de waarde. Als een sieraad meer waard was dan de af te lossen schuld, werd er een stukje vanaf gehaald, waar weer een nieuw kleiner sieraad van werd gemaakt.