Finn Folcwalding - een mythische Friese koning

Finn Folcwalding is een vermeende Friese koning die geleefd zou hebben in de vroege middeleeuwen. Zijn naam komt voor in diverse oude literaire teksten, waaronder het beroemde Beowulf-epos. Het is niet duidelijk of deze Friese koning echt heeft bestaan. Veel onderzoekers vermoeden dat hij een fictief literair personage is.

Biografie: Finn Folcwalding

Waarschijnlijk spelen de verhalen over Finn Folcwalding zich af in de eerste helft van de vijfde eeuw na Christus, tijdens het woelige tijdperk van de volksverhuizingen. Er wordt in de bronnen niet vermeld in welk jaar Finn Folcwalding zou zijn geboren of zou zijn overleden. Koning Finn Folcwalding was getrouwd met de Deense prinses Hildeburh. Hij zou gewoond hebben in een kasteel dat de Finnsburg werd genoemd. Er zijn allerlei uiteenlopende theorieën over de mogelijke locatie van die burcht. Sommige onderzoekers vermoeden dat dit bij Wijnaldum in Friesland zou zijn geweest, maar andere opties zijn onder meer het Noord-Hollandse Katwijk en het Noord-Duitse Holstein.

Slag bij Finnsburg

In oude verhalen wordt verteld over een reeks conflicten tussen het leger van Finn Folcwalding en dat van zijn Deense schoonfamilie. Op een gegeven moment wordt er vrede gesloten. Een groep Deense militairen overnacht vervolgens in de Friese Finnsburg. Middenin de nacht worden die Denen echter opeens overvallen door een groep wraakzuchtige, gewapende Friezen. Dit leidt tot een bloedig gevecht, waarbij aan beide kanten vooraanstaande militairen overlijden.

Uiteindelijk komt dit gevecht ten einde en wordt er wederom een vredesbestand gesloten. De overgebleven Denen verblijven daarna nog enige tijd in de Finnsburg. Als het echter voorjaar wordt, besluiten de Denen dat het tijd wordt om wraak te nemen. Ditmaal doorbreken de Denen onverwacht het vredesbestand. Ze doden een groot aantal Friezen, waaronder koning Finn Folcwalding. Vervolgens stelen ze allerlei kostbaarheden uit de Finnsburg en reizen daarmee terug naar hun Deense vaderland.

Bronnen

De Friese koning Finn Folcwalding wordt genoemd in diverse Oudengelse teksten: het Beowulf-epos, Widsith en het Finnburgfragment. Deze Engelse teksten zijn hoogstwaarschijnlijk onder meer geïnspireerd door Oudnoorse en Germaanse teksten, die echter verloren zijn gegaan.

Beowulf

De beroemdste tekst waarin Finn Folcwalding voorkomt is het Beowulf-epos. Deze tekst wordt beschouwd als één van de belangrijkste Oudengelse literaire meesterwerken. Het gedicht stamt waarschijnlijk uit de achtste eeuw. Men vermoedt dat het een bewerking is van een nog ouder verhaal dat mogelijk door Germaanse immigranten tijdens de volksverhuizingen mee is genomen naar Engeland. De Friese koning Finn Folcwalding speelt overigens niet een hoofdrol in de grote verhaallijn van het Beowulf-epos. Hij komt voor in een lied (gedicht) dat binnen dit epos door een personage wordt voorgedragen.

De naam Finn Folcwalding

Wat is de betekenis van de naam Finn Folcwalding? Zijn achternaam betekent 'Zoon van Folcwalda'. De voornaam Finn is opvallend voor een Friese koning uit de Middeleeuwen. Deze voornaam wordt veel gebruikt voor literaire personages in Deense verhalen en gedichten.

Finn: ook een dwergenkoning en een reus

Finn is bijvoorbeeld een bekende naam voor een koning van een dwergenvolk. Ook bestaan er beroemde verhalen over een Deense reus genaamd Finn. Al met al is de voornaam Finn dus vooral een naam die men vaak tegenkomt bij fictieve personages uit Deense verhalen. Het is daarentegen een naam die men taalkundig gezien niet snel zou verwachten bij een werkelijk bestaande Friese koning uit die periode.

Historisch?

Heeft de Friese koning Finn Folcwalding echt bestaan? Daarover is helaas geen definitief uitsluitsel te geven. Er zijn buiten de literaire teksten geen bewijzen voor zijn bestaan. De meeste historici beschouwen hem daarom als een legendarisch personage en niet als een koning die werkelijk bestond. Toch is het niet uit te sluiten dat hij echt heeft bestaan, of dat het personage Finn Folcwalding sterk geïnspireerd werd door een werkelijk bestaande Friese koning. Er is heel weinig feitelijk bekend over het Friese volk en zijn leiders in de vijfde eeuw. Hypothetisch gezien zou het bijvoorbeeld kunnen, dat er toen werkelijk een Friese leider heeft bestaan, die dergelijke conflicten had met zijn Deense schoonfamilie.

Het belang van de Friese koning Finn Folcwalding

In ieder geval is het literaire personage Finn Folcwalding van groot belang voor historici. Er is in de loop der tijd namelijk heel wat discussie geweest onder geschiedkundigen over de vraag of de Friese leiders uit de vroege middeleeuwen daadwerkelijk koningen waren. In met name veel oude Frankische bronnen wordt immers beweerd dat die leiders eigenlijk slechts de adellijke titels van graaf of hertog hadden. In Engelse bronnen noemt men personages zoals Aldgisl en Redbad daarentegen wel koningen.

Het bestaan van een Friese koning genaamd Finn Folcwalding in diverse Oudengelse literaire teksten (die geïnspireerd werden door Germaanse en Scandinavische teksten), toont aan dat men het in Engeland en Noord-Europa blijkbaar in de vroege middeleeuwen doodnormaal vond om het over een Friese koning te hebben. Dit versterkt weer het idee dat er inderdaad autonome Friese koningen bestonden in de vroege middeleeuwen en die Friese leiders dus niet, zoals de Franken hardnekkig beweerden, eigenlijk onderhorige graven of hertogen waren.

Lees verder

• Redbad (Radboud), koning der Friezen - biografie
• De Friese koning Aldgisl - biografie
• Koning Friso, de mythische stamvader der Friezen