De Verenigde Staten, 1940-1945 De Tweede Wereldoorlog

Na de Eerste Wereldoorlog werd de Amerikaanse buitenlandse politiek isolationistisch. Sommige economische kwesties vroegen echter om Amerikaanse deelname. Wat de V.S. dan probeerde te realiseren was een serie afspraken waar de betrokken naties zich aan dienden te houden, zonder dat Amerika zich verplichtte actie te ondernemen wanneer deze afspraken niet nageleefd werden.

De Amerikaanse buitenlandse politiek

Eind 1921 zorgde minister buitenlandse zaken Hughes voor een non-agressiepact met Japan, Engeland, Frankrijk en de V.S. Bovendien kwam hij met de betrokkenen plus Italië overeen dat deze naties de oorlogsvloten niet verder zouden uitbreiden. Als laatste werd ook nog door de betrokken landen, plus Nederland, Portugal, België en China, de vrije economische toegang tot China gegarandeerd.

Het Amerikaanse optreden in Europa beperkte zich voornamelijk tot pogingen de financiële verhoudingen te stabiliseren. Om dit te realiseren was een ingenieus plan uitgedacht. Frankrijk en Engeland konden hun schulden aan de V.S. niet betalen omdat Duitsland geen vaart kon maken met de herstelbetalingen. Daarom leenden de Verenigde Staten geld aan Duitsland, dat op zijn beurt Engeland en Frankrijk afbetaalde. Deze speelden het geld weer door aan de V.S. Kort gezegd: de V.S betaalden hun eigen leningen af. Dit systeem werkte goed, totdat de economische crisis in alle hevigheid losbarstte. Gevolg hiervan was dat de Amerikaanse banken geen geld meer aan de Duitsers konden lenen en zelfs vaart achter de Duitse terugbetalingen wilden zetten.

Gedurende het Interbellum waren de Amerikanen bang voor de internationale verplichtingen. Mede hierdoor sloten vijftien naties een pact waarin ze beloofden voortaan van oorlog af te zien. Om Amerika bij dit pact te betrekken werden er geen consequenties verbonden aan overtreding van dit pact.

De eerste die dit pact zou schenden waren de Japanners. In september 1931 bezette ze Mantsjoerije. Enkele jaren later maakten ze vaart met de verovering van de rest van China. Al het Amerikaanse werk om een vrije markt te creëren lag aan gruzelementen. Maar voor sancties voelden ze niks.

Tijdens de New Deal trok de buitenlandse politiek nog meer naar binnen toe. Hoewel Roosevelt goed besefte dat de Verenigde Staten zich vroeg op laat op het internationale toneel moest meldden, zag hij scherp in dat buitenlandse bemoeienissen in de jaren dertig zinloos waren. Na het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog mengde Roosevelt zich pas in het internationale strijdtoneel. Omdat Amerika nog neutraal tegenover de oorlog stond, leverden ze enkel wapens aan Engeland, die hiervoor direct dienden te betalen.

Met de verkiezingen van 1940 in het oog nam Roosevelt geen enkel risico om tegen de isolationistische emoties van de meerderheid van het electoraat in te gaan. Van de debatten over herbewapening en het invoeren van de dienstplicht hield Roosevelt zich verre. Zijn ministers Marshall en Stimson mochten zich hiermee bezig houden. Nadat Roosevelt in 1940 herkozen was kreeg hij wat meer speelruimte. Hij ondernam kleine stappen om de Amerikaanse interventie uiteindelijk onvermijdelijk te maken. In het geheim hadden in 1941 al besprekingen met Engeland plaatsgevonden over de Amerikaanse deelname aan de oorlog. Nu was het nog wachten op het juiste excuus om in te grijpen. Naarmate de Duitse agressie zich ook op de Amerikanen richtte was het wachten op dat ene moment waardoor heel de natie achter de oorlog zou staan. Dat moment kwam in de vroege ochtend van 7 december 1941 in de vorm van een Japans bombardement op de vlootbasis Pearl Harbor. Eerder had Amerika de Japanse agressie, die hun kans schoon zagen nu de koloniale machten zelf in oorlog waren, slechts schriftelijk veroordeeld. Nu stond het land eensgezind achter de oorlog.

De Tweede Wereldoorlog, militaire aspecten

De late deelname van de V.S. had grote gevolgen. Hitler had eind 1941 al heel Europa veroverd en de Japanners hadden de Amerikaanse vloot in de Pacific uitgeschakeld en binnen enkele maanden geheel Zuidoost-Azië veroverd. Het Amerikaanse militaire apparaat was nog niet op gang gekomen en alhoewel er al wel voorbereidingen waren getroffen zou het nog maanden duren voordat de oorlogsproductie een adequaat niveau had bereikt.

De Engelsen vonden dat Hitler het best door middel van kleine aanvallen langs de periferie van het Duitse Rijk uitgeput kon worden. De Amerikanen zagen hier maar weinig in. Zij vonden dat Hitler in een grote slag verslagen diende te worden. Om dit te realiseren zou echter veel tijd innemen, omdat het Amerikaanse leger nog niet op volledige sterkte was. Roosevelt vond dat, om het moreel van het thuisfront te sterken, directe actie noodzakelijk was. Daarom werd besloten tot een landing in Noord-Afrika die de naam TORCH kreeg. Aanvankelijk hoopten de geallieerden de Franse militairen, die met de Duitsers hulden, in Noord-Afrika te kunnen overtuigen van de nutteloosheid van hun verzet. Dit bleek lastiger dan gedacht en uiteindelijk moest er overeenstemming gevonden worden met Vichy-aanhanger Darlan, de Franse bevelhebber ter plaatse.

Na Noord-Afrika was Italië aan de beurt. In de zomer van 1943 bezette de Engelsen en de Amerikanen Sicilië. Als tegenoffensief bezetten de Duitsers in rap tempo de rest van Italië. Italië was vooral voor Engeland een belangrijk gebied vanwege de verbindingslijnen met andere delen van het imperium. Daarom pleitte Churchill ook voor continuering van de Italiaanse monarchie en een conservatieve regering die welwillend tegenover de Engelsen stond.

Tijdens een conferentie in Teheran beloofden Roosevelt, Churchill en Stalin dat in het voorjaar de Amerikanen en Engelsen een grote landing in West-Europa zouden uitvoeren. Deze kreeg de codenaam OVERLORD. De operaties in het Middellandse Zeegebied werden op een laag pitje gezet. Engeland leverde in dit stadium slechts vijfentwintig procent van de militaire inspanningen.

De Tweede Wereldoorlog was op het moment dat operatie OVERLORD in uitvoering ging eigenlijk al een jaar beslist. De Russen zorgden voor de beslissende overwinning. In de zomer en herfst van 1944 hadden ze Oost-Europa bevrijd. In deze landen pasten de Russen hetzelfde trucje toe als de Engelsen in Italië. Ze zorgden dat ze een beslissende invloed op die landen kregen. Engeland die vond het allemaal wel goed.

De strijd tegen de Japanners kwam op een tweede plaats omdat de Japanners beduidend minder sterk waren dan de Duitsers. Eigenlijk hadden ze de oorlog bij voorbaat al verloren. Al in 1942 werden aan hen, in de Koraalzee en rond het eiland Midway, ernstige verliezen toegebracht. Als strategie had Amerika ervoor gekozen om via verschillende eilanden een westelijke aanval via Nieuw-Guinea en de Filippijnen uit te voeren om Okinawa te bereiken. De bezette koloniën moesten langer op de Amerikaanse bevrijding wachten en daarmee verspilde Amerika zijn gelegenheid om de politieke ontwikkelingen in die regio te beïnvloeden. Hierdoor kregen de communisten een sterkere machtsbasis.

Plannen voor na de oorlog. De eerste moeilijkheden tussen de bondgenoten

Na de oorlog werd een nieuwe wereldorde gevestigd, zowel door het militaire verloop als door de plannen van de geallieerden. Voor zolang Roosevelt nog leefde was hij de hoofdrolspeler in de internationale politiek. Hij had het idee opgevat voor het vormen van een internationale organisatie waarbij de vier grootste mogendheden als politieagenten de wereld zouden bewaken. Deze vier mogendheden waren uiteraard de Verenigde Staten, de Sovjet-Unie, China en Engeland. Roosevelt had in deze constructie al ingecalculeerd dat de Sovjet-Unie meer invloed zou krijgen in de naties die aan haar grensden. Omdat deze regionale aanpak ook enkele problemen met zich meebracht is deze nooit in pure vorm aanvaard. De volksvertegenwoordiging zag weinig in deze regionale concentratie van de macht en zag liever een universeler, op de principes van Wilson gebaseerd, orgaan. Het uiteindelijk compromis was de Verenigde Naties met daarin een uitvoerend orgaan waarin alleen de grote mogendheden een vetorecht hadden.

Roosevelt had het talent om naar het Amerikaanse volk te doen alsof hij meeging in hun Wilsoniaanse denkbeelden terwijl hij in gesprek met de andere wereldleiders hen kon voorhouden dat de gehele constructie op machtspolitiek gefundeerd was.

De Russen wilden om hun eigen veiligheid te waarborgen een cordon sanitaire opbouwen in de landen van Oost-Europa en de Balkan. Om dit te bereiken heeft Stalin door te dreigen met deze landen onderhandeld. Stalin wilde eerst de veiligheid van de Sovjet-Unie geregeld zien. Wanneer dat geregeld was, wou hij graag een van de vier mondiaal opererende politieagenten zijn.

Engeland wou koste wat kost zijn imperium na de oorlog behouden. Om die reden mengde Churchill zich in de Griekse en Italiaanse politiek. Helaas voor hem bleek de positie van het imperium onhoudbaar. Door geldgebrek werden de Engelsen gedwongen hun militaire verplichtingen in het Middellandse Zeegebied op te geven.

Op de conferentie van Jalta, in februari 1945, waren Churchill, Roosevelt en Stalin aanwezig. Op deze conferentie kon men het over twee kwesties niet eens worden. Allereerst stonden de Russen erop dat Duitsland flinke herstelbetalingen moesten doen. De Engelsen en Amerikanen hadden het fiasco van het verdrag van Versailles nog op hun netvlies staan en keerden zich tegen dit voorstel. Tevens werden ze het niet eens over de samenstelling van de Poolse regering. In 1945 waren er twee regeringen: een Rusland gezinde communistische regering en een regering in London.

Op 12 april 1945 overleed Roosevelt onverwachts aan een hersenbloeding. Hij liet een groot gat in de internationale politiek achter