Hatsjepsoet, de bekendste vrouwelijke farao

Hatsjepsoet regeerde over het Oude Egypte als een echte farao omdat de officiële koning nog te jong was om te regeren. Gedurende haar regeerperiode nam ze de rol en de titel op zich die eigenlijk alleen aan mannelijke heersers was voorbehouden.

Oorspronkelijk regente

Als dochter van koning Thoetmosis en zijn vrouw Ahmose begon Hatsjepsoet haar opgang na de dood van haar vader. Op dat ogenblik was Thoetmosis II de rechtmatige opvolger. Hij was de zoon van Moetnofret, een bijvrouw van zijn vader die niet van koninklijke bloede was. Hij trouwde met zijn halfzuster Hatsjepsoet, maar zijn regering was van korte duur. Al twee jaar later overleed hij. Zijn enige kind met Hatsjepsoet was een dochter, Neferure, die als prinses de troon niet kon bestijgen. Thoetmosis III, zoon van Thoetmosis II en zijn bijvrouw Isis, was de volgende in de rangorde. Omdat hij nog een kind was op het ogenblik dat hij tot farao werd gekroond, stond koningin Hatsjepsoet aan zijn zijde als zijn regente.

Farao Hatsjepsoet

Niettegenstaande ze maar als regente fungeerde, trok ze de rol van farao naar zich toe, omdat de koning nog te jong was. Hoewel deze functie doorgaans werd waargenomen door moeders van jonge koningen, nam ze deze op zich en werd Thoetmosis III als co-regent beschouwd, wat alleen werd toegestaan aan vaders die hun zonen opleidden. Hatsjepsoet regeerde energiek en wist op verschillende manieren haar macht te consolideren. Zij wordt vaak voorgesteld in mannenkleren met een valse baard. De enige verwijzing naar haar vrouwelijkheid is de naam bij haar portret. Soms is ze duidelijk een vrouw maar bekleed met de mannelijke koninklijke attributen.

Een bekende reeks reliëfs op de tempel bij Deir el-Bahari in de Vallei der Koningen beeldt Hatsjepsoets goddelijke geboorte en kroning af. Zo zie je hoe Hatsjepsoet door de god Amon wordt verwekt. Deze goddelijke tussenkomst is de legitimatie van haar faraoschap. Door zichzelf als de goddelijke dochter van de goden voor te stellen probeerde ze de twijfels omtrent haar recht op de troon te weerleggen.

Krachtdadig bestuur

Hatsjepsoet bewees krachtdadig en succesvol te kunnen regeren. Andere reliëfs in Deir el-Bahari vertellen over haar opzienbarende handelsexpedities tijdens haar regeerperiode, waarbij ze invloed verwierf van Nubië en de Levant tot in het mysterieuze land Punt. Deir el-Bahari, bekend als de meest uitgesproken en artistiek gesofisticeerde tempel van het Oude Egypte, getuigt eveneens van de enorme bouwprojecten die ze op poten stelde, zowel in Egypte als Nubië.

Ofschoon ze werd opgevolgd door Thoetmosis III, die er alles aan deed om haar rol te minimaliseren, wordt ze nog steeds beschouwd als de legitieme vijfde koning van de achtste dynastie en haar leven als een voorbeeld van krachtdadig vrouwelijk bestuur hetgeen duizenden jaren na haar dood nog steeds velen fascineert.

Hatsjepsoet in de Dinner Party

Hatsjepsoets bord is de eerste in de rij dat een verhoogd oppervlak heeft. Het symboliseert de autoriteit die ze over Egypte uitstraalde als de meest bekende vrouwelijke farao. Het weerspiegelt de populaire en belangrijke methode die de Egyptenaren toepasten in de beeldhouwkunst in het dynastie-tijdperk, waarbij afbeeldingen lichtjes boven het oppervlak uitsteken, waardoor de contouren duidelijker worden. In overeenstemming met die traditie is het midden van het bord lichtjes, bijna onmerkbaar, verhoogd. Volgens Chicago is deze vorm in de Dinner Party de overgang van het platte bord naar het driedimensionale bord. De blauwe en rode kleurtonen verwijzen naar de kleuren die vaak gebruikt worden in grafschilderingen en reliëfs. De zachte golvingen suggereren de Egyptische haarstijl, de hoofddeksels, de kraag van de farao’s en de zijdelingse profielen die voortdurend werden gebruikt in Egyptische portretten.

De economische welvaart onder Hatsjepsoets regering wordt bewierookt op de tafellegger. Hiërogliefen loven het bewind van de farao en en zijn geborduurd op stroken fijn wit linnen dat wedijvert met de hoge kwaliteit stoffen uit Hatsjepsoets tijd.

De roze en groene randen op de legger zijn een kopie van het geometrisch motief en het kleurenpalet die gevonden werden in de fresco’s van Hatsjepsoets graftombe. De blauw-groene ronde vormen op de achterzijde van de tafellegger zijn verwijzingen naar de kraag van de farao. In het Oude Egypte was het blauw-groen een belangrijke kleur omdat het vereenzelvigd werd met de goden. De heersers die deze kleur gebruikten verbonden zich visueel met de goden en godinnen.

De verluchte letter ‘H’ van haar naam is een combinatie van de Egyptische symbolen van het oog van de rechtspraak en het levengevende symbool van de farao. Ook vind je er geborduurde symbolen terug die het gezegde ‘Heilbrengende godin, rechtvaardige farao van Egypte’ weergeven.