Rome: de beroemde Trevifontein

De beroemde Trevifontein in Rome is een imposant bouwwerk van 20 meter breed en 26 meter hoog, geplaatst in een passend decor. Middelpunt van de 'voorstelling' is de zeegod Oceanus, staande op een door twee zeepaarden getrokken schelpenwagen. In de fontein liggen veel muntstukken, want de legende luidt dat wie een muntstuk in de fontein werpt eens zal terugkeren naar Rome. Het eeuwig stromende water van de fontein symboliseert de levenskracht van Rome, de eeuwige stad.

De lange voorgeschiedenis van de Trevifontein

De Trevifontein ligt aan het oudste aquaduct van Rome. Het was al in de tijd van keizer Augustus (63 voor Christus - 14 na Christus) aangelegd, om het in de nabijheid van het Pantheon gelegen badhuis van water te voorzien. Toen het aquaduct in de vijftiende eeuw weer in gebruik werd genomen werd er ook een fontein gebouwd, de Fontana dell' Aqua.. Al in 1625 waren er plannen om die oude fontein opnieuw vorm te geven en te verplaatsen. Ontwerpen van Bernini uit 1643 en van de beeldhouwer Paolo Benaglia uit 1728 werden door de paus afgekeurd. Paus Clemens XII besloot om een ontwerpwedstrijd uit te schrijven. Die wedstrijd werd gewonnen door de Romeinse architect Nicola Salvi (1697-1751). De paus verleende hem in 1732 de opdracht om een nieuwe fontein te ontwerpen.

De plaats van de Trevifontein

De wereldberoemde Trevifontein is een van de trekpleisters van Rome. Opmerkelijk is de plaats van de Trevifontein. Hij staat niet, zoals de meeste fonteinen in Rome, midden op een plein. Paus Clemens XII, die het initiatief had genomen voor een fontein met een monumentale vormgeving, besloot om de fontein te plaatsen voor de gevel van het pasgebouwde paleis van de hertog van Poli. Hij trok zich niets aan van de protesten van deze adellijke heer. De gevel vormt een mooi 'theaterdecor' voor de Trevifontein, die zich uitstrekt over de hele lengte van het plein. De fontein is 20 meter lang en bereikt een hoogte van 26 meter. Het is een bijzonder mooi voorbeeld van het harmonieus samengaan van architectuur en beeldhouwkunst.

De uitvoering van de Trevifontein

Beroemde beeldhouwers uit die tijd hebben jarenlang gewerkt aan de uitvoering van het ontwerp van Nicola Salvi.

De beelden

De achterwand van de Trevifontein doet sterk denken aan een triomfboog uit de antieke oudheid. Een grote nis in het midden wordt geflankeerd door een kleinere nis aan weerszijden.

In het centrum van de grootste nis staat, onder een door pilaren ondersteunde boog, een krachtige gestalte. Het is een beeld van de zeegod Oceanus, staande op een door zeepaarden getrokken schelpenwagen. De zeepaarden worden geleid door tritons (jonge zeegoden). Het ene paard is wild, het andere paard is rustig. Dat is ongetwijfeld een verwijzing naar de zee, met zijn 'rust' en zijn 'storm'.

In de kleinere nis aan weerszijden staat ook een beeld. In de nis links van Oceanus staat het beeld van een dame met een mand vol fruit, een verwijzing naar de hoorn des overvloeds. Deze dame symboliseert de overvloed van het water. In de nis rechts van Oceanus staat een dame met een kom in haar hand. De slang die zich om de kom slingert verwijst naar Esculapius, de god van de geneeskracht. Deze dame symboliseert de geneeskrachtige werking van het water.

De reliëfs

Boven de kleine nissen bevindt zich een reliëf. Het zijn verwijzingen naar de aanleg van het oude aquaduct. Op een reliëf boven de nis links van Oceanus toont een meisje dorstige Romeinse soldaten de waterbron (het pas aangelegde aquaduct). Op het reliëf boven de andere nis bekijkt Agrippa, de schoonzoon van keizer Augustus, de bouwtekeningen van het aquaduct dat door hem is aangelegd.

Het familiewapen

Bovenop het bouwwerk met de drie nissen is een familiewapen geplaatst. Het is het familiewapen van paus Clemens XII, die Nicola Salvi de opdracht gaf om een monumentale fontein te ontwerpen in een passend decor.

De Trevifontein en La dolce vita

De film La dolce vita van Trederico Fellini maakte de Trevifontein wereldberoemd. In de film kijkt de bekende Italiaanse acteur Marcello Mastroianni toe als Anita Ekberg gekleed te water gaat in de Trevifontein.

De Trevifontein en de muntjes

Door een muntstuk in het water van de Trevifontein te werpen, met de rug naar de fontein toe en met de rechterhand over de linkerschouder, keert men terug naar Rome, zo luidt de legende. Wie twee muntstukken in het water gooit komt terug naar Rome met dezelfde partner. Wie drie muntstukken gooit komt terug met een andere partner. De legende houdt nog steeds stand. Met een soort stofzuiger worden iedere maandag de muntjes uit de fontein verwijderd.

Inwijding

In 1744 werd de fontein, hoewel nog niet voltooid, ingewijd. Pas in 1762 werd de laatste hand aan de fontein gelegd. Het eeuwig stromende water van de fontein, dat zich vanaf de rotspartijen in de 'zee' stort, symboliseert de levenskracht van Rome: de eeuwige stad.

Lees verder

• Rome: het Colosseum, voorbeeld van antieke bouwkunst
• Rome: het ruiterstandbeeld van Marcus Aurelius
• Rome: het Pantheon, voorbeeld van antieke bouwkunst
• Rome: Zuil van Trajanus, voorbeeld keizerlijke propaganda
• Rome: De triomfboog van Titus