Rome: het Pantheon, voorbeeld van antieke bouwkunst

Rome: het Pantheon, voorbeeld van antieke bouwkunst Het Pantheon bestaat uit een rechthoek, met een door granieten pilaren gedragen dak, en een rondbouw, met een grote halfbolvormige koepel. De rondbouw lijkt een oneindige ruimte. In het dak bevindt zich een negen meter brede ronde opening. Veel oorspronkelijke versieringen zijn nog altijd te bewonderen. Het gebouw is een goed geconserveerd indrukwekkend voorbeeld van de antieke bouwkunst in Rome.
Bron: Peggy Marco, PixabayBron: Peggy Marco, Pixabay

Het gebouw

Het Pantheon werd gebouwd onder keizer Hadrianus (117-138). Het gebouw was gewijd aan alle goden. Zoals op de afbeelding is te zien, bestaat het gebouw uit twee gedeelten. Het eerste gedeelte bestaat uit een rechthoekige porticus (overdekte ruimte met een door pilaren gedragen dak) en een timpaan (driehoekige door lijsten omgeven ruimte). Het tweede gedeelte is een rondbouw met een halfbolvormige koepel. Tussen de rechthoekige porticus en de rondbouw is er een contrast. De porticus heeft harde, begrensde vormen, terwijl de ruimte in de rondbouw oneindig lijkt te zijn. De zonnestralen schijnen door de oculus (rond gat) in de koepel naar binnen.

Bron: 4343 riccardo, PixabayBron: 4343 riccardo, Pixabay

De koepel

De rondbouw bestaat uit een tamboer (de ringvormige onderbouw van een koepel) en een op de onderbouw geplaatste koepel. Om de koepel te vervaardigen werd cement op een houten constructie gegoten. De koepel heeft een diameter van 43,3 meter. Hij is iets groter dan de koepel van de Sint-Pieter, die een diameter heeft van 42,56 meter. De hoogte van de rondbouw is gelijk aan de diameter van de koepel, dus ruim 43 meter.

Waarom heet het gebouw Pantheon?

De historicus Dio Cassius (ca. 155-235) was van mening dat het gebouw Pantheon heette vanwege zijn koepeldak. Het gebouw vertoonde door zijn koepeldak gelijkenis met de hemel, want de allerhoogste (God) was zichtbaar en tegelijkertijd onaanraakbaar in het licht dat over het oppervlak van de koepel bewoog. Het Pantheon bracht dus de relatie tussen het geziene en het onzienbare, tussen de stervelingen op aarde en de onzichtbare, ondoorgrondelijke machten tot uiting. Het koepeldak van het Pantheon symboliseerde dus de hemel. In andere christelijke kerken waren fraai versierde koepels overigens al symbool voor de hemel, lang voordat het Pantheon een christelijke kerk werd.

Heidense tempel werd christelijke kerk

In 608 werd het Pantheon, onder de toen regerende paus Bonifatius IV, veranderd in een christelijke kerk. De uitstekende conservering van de kerk is daar ongetwijfeld aan te danken. Na de verandering bleef het interieur vrijwel ongeschonden. In 1740 werd een vervallen strook muur direct onder de koepel bedekt met pleisterkalk. Vervolgens werd die strook voorzien van grote schijnramen.

Bron: Jensjunge, PixabayBron: Jensjunge, Pixabay

Het interieur van de rondbouw

De ruimte, die men betreedt via de originele bronzen deuren, wordt nog steeds gekleurd door diverse soorten marmer: Pavonazzo (wit marmer dooraderd met blauw en purper, giallo antico (geel-oranje marmer) en portier (marmer met een diepe paars-rode kleur). Het marmer wordt gebruikt voor het patroon van de cirkels en vierkanten op de vloer, voor de zuilen en voor het bekleden van de muren.

De koepel is voorzien van vijf rijen cassetten, die het oog van de bezoekers onwillekeurig leiden naar het gat in het dak. Ze wekken de indruk rechthoekig te zijn en allemaal even diep. Om die indruk te bewerkstelligen moest rekening gehouden met het gewelfde oppervlak van de koepel, met de lichtval van boven en met het gezichtspunt van de bezoekers van het Pantheon. Waarschijnlijk waren de cassetten voorzien van (nu verdwenen) verguld lijstwerk en bronzen rozetten in het midden.

Met zijn harmonieuze afmetingen, zijn zuilen, zijn nissen en de kleurrijke versieringen is het Pantheon een bezienswaardig gebouw. Het is gelegen aan de Piazza della rotonda in Rome.

Lees verder

© 2016 - 2024 Pmpaul, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Per 2021 gaat InfoNu verder als archief, artikelen worden nog maar beperkt geactualiseerd.
Gerelateerde artikelen
Het Pantheon in RomeHet Pantheon in RomeIn Rome zijn er een aantal gebouwen die je gezien moet hebben. Het Pantheon is er daar zeker een van. Deze tempel is al…
De Romeinse bouwkunstDe Romeinse bouwkunst was erg belangrijk voor de ontwikkeling van latere architectuur. Wat zijn de belangrijkste ontwikk…
Italië – Rome, een historische hoofdstadEigenlijk heb je aan een paar dagen niet genoeg om alles in Rome te kunnen bekijken. Daar mag je veel meer tijd voor uit…
De verbazingwekkende waarheid achter het Pantheon in RomeDe verbazingwekkende waarheid achter het Pantheon in RomeHet Pantheon in Rome is een van de meest beschreven gebouwen uit de oudheid, maar is desondanks nooit helemaal begrepen.…

Rome: De triomfboog van TitusRome: De triomfboog van TitusDe triomfboog van Titus (of Boog van Titus) is een fraai bewaard gebleven voorbeeld van een triomfboog uit de antieke ou…
Schilderkunst 19e eeuw: Engelse landschapsschilderkunstSchilderkunst 19e eeuw: Engelse landschapsschilderkunstDe Engelse landschapsschilders uit de negentiende eeuw, de tijd van de romantiek, vereeuwigden het nostalgische Engelse…
Bronnen en referenties
  • Inleidingsfoto: Cococc, Pixabay
  • Honour Hugh (1998) Algemene kunstgeschiedenis Meulenhof Amsterdam ISBN 978-90-438-1218-8
  • Pels, Monica Rome ontdekken en beleven Globe reisgids ISBN 90-290-5719-x
  • Afbeelding bron 1: Peggy Marco, Pixabay
  • Afbeelding bron 2: 4343 riccardo, Pixabay
  • Afbeelding bron 3: Jensjunge, Pixabay
Pmpaul (197 artikelen)
Laatste update: 08-11-2020
Rubriek: Kunst en Cultuur
Subrubriek: Kunst
Bronnen en referenties: 6
Per 2021 gaat InfoNu verder als archief. Het grote aanbod van artikelen blijft beschikbaar maar er worden geen nieuwe artikelen meer gepubliceerd en nog maar beperkt geactualiseerd, daardoor kunnen artikelen op bepaalde punten verouderd zijn. Reacties plaatsen bij artikelen is niet meer mogelijk.