De mythe van Abraham

In deze mythe werd de belangrijkheid en ouderdom van de persoon Abraham opgewaardeerd, om hem vervolgens te laten fungeren als stamvader van de Israëlieten. Tevens werd het feit dat eerstgeborenen, net zoals bij de heidenen, destijds geofferd werden verdoezeld door er verhalen omheen te spinnen. Verder werd de betekenis van de rol van de vrouw zo aan banden gelegd, dat er zelfs geen woord voor Godin in het Hebreeuws meer bestaat. In die tijd waren de Kaänitische El en Asherah belangrijke godheden. El werd stier (tr) genoemd en Jahweh jonge stier (glyn) in Ugaritische teksten. El werd in vroege tijden Yaw/Yahu genoemd. Asherah verwijst onder meer naar Asher, zij die aan de zee woonden.

• Algemeen
• De berekende geboortedatum van Abram
• De voorvaderen van Abram (Abraham) tot aan de zondvloed
• Uittocht van Abram van zijn geboortegrond in 1925 v.Chr
• De tweede oproep van God
• Het plaatsvervangende offer
• De opvolging van Abraham
• De eerste zoon van Izaäk Ezau & de terugkomst van Jakob
• De relatieve onbekendheid van de Israëlieten

Algemeen

Niemand weet hoe het Hebreeuws van vóór de 6de eeuw v.Chr. gevocaliseerd werd. Het meest waarschijnlijke scenario is dat zulks gebaseerd werd op de nauw verwante Aramese taal. Deze laatste Semitische taal werd gesproken op het Arabisch schiereiland en in Syrië. Deze taal vervangt omstreeks 500 v.Chr. ook de taal van de Kanaänieten. Het Hebreeuws werd zoals alle semitische talen van origine van rechts naar links gelezen, daarbij zijn in deze talen de letters j en w gemakkelijk verwisselbaar. Het boek Genesis van de Bijbel behoorde oorspronkelijk mogelijk tot de geschriften van de Phoinikiërs en wel van Sanchoniathon, die de inscripties van de Egyptische God Thot bestudeerden. De oorsprong van de Pentatuch zou daarmee dan Egyptisch zijn. De Israëlieten, lees afstammelingen van Jakob, waren uitverkoren om de latere Messias te leveren en tevens de omringende landen godsdienstig te onderwijzen. Dit bracht met zich mede dat het Gods volk was en deswege de Torah diende te respecteren. Het in richting oost - west begraven is een joodse gewoonte.

De berekende geboortedatum van Abram

Volgens berekeningen, met als basis de uittocht uit Egypte van 1401 v.Chr., zou Abram (Abraham) de stamvader van de Hebreeën en de Arabieren geboren zijn circa 2000 v.Chr. Hierbij zijn de (hoge) leeftijden van de aartsvaders letterlijk aan de Bijbel ontleend. Al deze leeftijden zijn veelvouden van vijf + soms met een toevoeging van zeven jaar en in het algemeen werden alleen personen die de Heere waren toegedaan zo oud. Meer en meer denken de deskundigen dan ook dat de hoge leeftijden symbolisch bezien dienen te worden. Het behoeft geen betoog, dat het plaatje dan drastisch verandert. Enige Hebreeuwse begrippen:

De voorvaderen van Abram (Abraham) tot aan de zondvloed

Aan de geboorte van Abram in 2000 v.Chr. ging een periode van 348 jaar vooraf tot aan de (mogelijke) zondvloed. De voorvaderen van Abram in die tijdspanne met de leeftijd die zij bereikten waren achtereenvolgens Sem (600), Arpachsad (438), Selach (433), Heber (464), Peleg (239), Rehu (239), Serug (230), Nachor (148) en Terach (205). Hun geboortejaren waren respectievelijk 2450 - 2350 - 2315 - 2285 - 2251 - 2221 - 2189 - 2159 en 2130 v.Chr. Daarbij werd Arpachsad, de voorvader van de Chaldeeën, geboren in 2350 twee jaar na deze zondvloed. De Hebreeën ontleenden hun naam aan Heber (van de overkant) en in 2246 v.Chr. vijf jaar voor de geboorte van Peleg zou de toren van Babylon (begin van de spraakverwarring) gebouwd zijn De namen van de vijf direct aan Abram voorafgaande voorvaderen kan men terugvinden in namen van steden in Noord-Syrië.

Familieleden van Abram

Abram had twee broers Nachor en Haran, die beide 32 jaar ouder waren. De oudste broer Nachor was gehuwd met Dehazi en hun zoon was Lot. Deze Lot trouwde op zijn beurt met Meri en ging in een latere fase in de stad Sodom wonen. Deze stad werd tezamen met Gomorra door God vernietigd, waarbij ook de toenmalige vrouw van Lot omkwam. Beide steden vereerden in de oude tijden de maangod Sin. Inmiddels waren Nachor, Laban en Rebekkah woonachtig in de heilige stad Haran. Op deze manier is de uittocht van Abraham uit de stad Oerfa naar Haran ook heel wat korter, dan die vanuit de stad Oer uit Soemerië. Abram huwde op 30-jarige leeftijd zijn tien jaar jongere vrouw Saraï, die onvruchtbaar bleek te zijn. Zie in dit kader Sahra=woestijn. Eerst daarna werd hij koning Nimrod bevolen zijn geboortegrond te verlaten en deswege ging hij op weg tezamen met zijn vrouw en onder meer zijn neef Lot en vader Terach, die voordien bevelhebber van het leger van dezelfde Nimrod was.

Uittocht van Abram van zijn geboortegrond in 1925 v.Chr

Abram, die zijn regering had gewettigd door met Saraï, dochter van zijn broer Haran te huwen ging met zijn volk vervolgens van zijn geboortestad Oerfa in Noord-Syrië in eerste instantie op weg naar de nabije stad Haran. Ook genoemd in dit kader is een uittocht vanuit de veel verder afgelegen stad Oer. In zijn gezelschap was Lot, de zoon van zijn inmiddels overleden broer Haran, waarvoor hij de zorg op zich genomen had. Na het overlijden van zijn vader en moeder werd Abram door de God El Shaddai (van de gelijknamige stad Shaddai aan de bovenloop van de Eufraat) verordonneerd de stad Haran te verlaten, om herder te worden in een land dat deze God hem zou duiden. De naam El Shaddai vindt zijn weerslag in het latere Sidh/Sidi. Deze heilige stad waar reeds een deel van zijn familie woonden, vereerde de Assyrische en Babylonische maangod Sin/Nanna/r. Deze god, al sedert de 25e eeuw v.Chr. in inscripties gedocumenteerd, vond geen aftrek onder de Kanaänieten omdat deze de maan reeds onder de naam Jarih vereerden, waarbij Nikkal de maangodin was. Aldaar ontving Abram na tien jaar een tweede oproep van de God El Shaddei, waarna hij met zijn familie en het volk van zijn neef Lot een nomadenbestaan ging leiden. Daarbij kwam hij vanwege een hongersnood tijdelijk in Egypte terecht.

Gedwongen vertrek uit Egypte

In Egypte werd Abram na het door hem genezen van de Pharaoh een aanzienlijke veestapel geschonken. Een en ander was er de oorzaak van dat Abram en Lot met hun volken Egypte dienden te verlaten. De stammen van Abram bestonden uit de (H)abiroe, Apiroe en Chabiroe. Nachor, een broer van Abram, die geen deel uitmaakte van de uittocht kreeg net als Jakob 12 zonen. Vanwege de onvruchtbaarheid van zijn vrouw Saraï had Abram reeds eerder met zijn slavin Hagar (vreemdelinge) een zoon Ismaël (God die luistert) gekregen. Tevens kreeg hij later met een bijvrouw Ketura zes zonen, te weten Zimran, Joksan, Medan, Midian, Jishbak en Soeach.

De tweede oproep van God

Na verloop van tijd werd Abram teruggekomen van zijn uitstapje naar Egypte, opnieuw benaderd door El Shaddai. Deze wilde een verbond met hem sluiten, waarbij Abram veel nakomelingen werden toegezegd en hij tevens de stamvader zou worden van vele volken. Daartoe diende Abram van naam te veranderen in Abraham (vader van vele volken) en Saraï diende de naam Sarah te gaan voeren. Een en ander zou ertoe leiden dat Sarah vruchtbaar zou worden. Tevens diende Abram El Shaddai (de God van de Noord- Syrische plaats Shaddai aan de Eufraat) als enige God te erkennen en deswege af te zien van het vereren van andere goden. In dit kader betekent Dai voldoende in het Hebreeuws. In het Akkadisch betekent Shadu (berg), welk begrip we terugvinden in ons woord schaduw. Tenslotte kan de naam verwijzen naar vruchtbaarheid, want in het Hebreeuws betekent Shadayim (borsten).

Het sluiten van een verbond door Abram

Na het sluiten van het verbond werd hen ondanks de 90-jarige leeftijd van Sarah een zoon Izaäk geboren, een en ander 14 jaar na de geboorte van Ismaël. Door aanmatigend gedrag van zijn slavin Hagar werd deze tezamen met haar met Abraham verwekte zoon Ismaël verbannen naar de woestijn Berseba. In een latere fase ging Ismaël wonen in de woestijn van Paran. Ook genoemd wordt Faran in de heuvels tussen Mekka en Medina. Hij werd 137 jaar en huwde korte tijd met een Egyptische vrouw en kreeg uiteindelijk net als Jakob 12 zonen. Dit waren achtereenvolgens Nebajoth, Kedar, Abbeël, Mibsam, Misma, Duma, Massa, Chadad, Tema, Jetur, Natis en Kedema. Ze woonden tussen de Chawila en Sur. Ingevolge de Koran zou ook Ismaël bijna door Abraham zijn geofferd. Na de dood van Sarah vertoefde Abraham geruime tijd in het gezelschap van Ismaël.

Het plaatsvervangende offer

Toen zijn zoon Izaäk (hij die lacht) geboren in 1900 v.Chr. de leeftijd van zes jaar had bereikt kreeg Abraham het verzoek van God om ook deze eerstgeboren zoon te offeren, wat in die tijden niet ongewoon was. Daarna trof Abraham vervolgens voorbereidingen om zulks uit te voeren. Op het laatste moment echter nam volgens de bijbel een ram de plaats in van zijn oudste zoon. Hierbij dient aangetekend te worden dat de samenstellers van het oude testament (Tenach) van de bijbel hun teksten aangaande Abraham beduidend eerder schreven namelijk aan het einde van de 7de eeuw v.Chr. In deze tijd verafschuwden tijd de Hebreeën en ook de Grieken het mensenoffer. (zie in dit verband ook het offeren door Agamemnon van zijn dochter Iphigenia). Tevens werd naar de toen heersende patriarchale structuur de rol van de vrouw in het verleden anders belicht. Het bestaan van een oermoeder werd totaal weggeschreven, zodat in het Hebreeuws zelfs geen woord meer voor Godin bestaat. Tegelijkertijd werd de rol van de God Jahweh, die destijds een onbeduidende stamgod van diverse volken was, enorm opgehemeld. El Shaddei geleidelijk geassimileerd in Jahweh was weliswaar hun speciale god, maar de Israëlieten erkenden en aanbaden naast hem ook andere goden. Eerst omstreeks de tijd dat de Bijbel geconstrueerd werd zou Jahweh de enige god worden.

De opvolging van Abraham

Doordat Abraham deze test glansrijk doorstaan had, werd hem medegedeeld dat zijn afstammelingen, op voorwaarde van goed gedrag, het land Kanaän toegewezen kregen. Zijn zoon Izaäk, de zoon/opvolger van Abraham die 180 jaar zou worden, huwde op 40-jarige leeftijd met Rebekkah, die een dochter was van Bethuël, de zoon van Nachor. die de vader was van Terach. In eerste instantie was ook Rebekkah onvruchtbaar. Op 60-jarige leeftijd kreeg Izaak tezamen met haar een tweeling Ezau en Jakob, waarvan Ezau de oudste zoon was. Abraham werd 175 jaar en net als Sarah die 127 jaar zou worden begraven in Mamre, dichtbij de stad Hebron in de spelonk van Machpela. Na zijn dood wordt het land getroffen door een hongersnood. Izaäk, wilde wegens de heersende hongersnood afreizen naar Egypte, maar El Shaddei beval hem in het land te blijven, ook al omdat de aan een offer gewijde mensen het land niet mogen verlaten. Hij reisde vervolgens af naar Gerar in het land van de Filistijnen.

Aldaar aangekomen zei hij tegen de koning Abimelech dat Rebekkah zijn zuster was en niet zijn vrouw, omdat hij net als Abraham destijds bang was voor zijn hachje. Hij kon dit zeggen omdat elke nieuw geborene bij geboorte uitsluitend het bloed van de moeder meekrijgt, vandaar dat kinderen van dezelfde vader en een andere moeder niet elkanders bloedverwanten zijn. Abimelech was daar echter niet zo zeker van en zag af van het huwen van Rebekkah. Izaäk ging het zo voor de wind dat hij uiteindelijk het land van de Filistijnen diende te verlaten en hij vertrok vervolgens naar de streek waar zijn vader gewoond had, alwaar hij vrede sloot met Abimelech, die hem daar kwam opzoeken.

De eerste zoon van Izaäk Ezau & de terugkomst van Jakob

Ezau (de harige) de oudste en favoriete zoon van Izaäk hield net als deze van jagen, terwijl Jacob (hij van de hiel), omdat hij zijn broer Ezau bij de geboorte aan de hiel vasthield, meer aan huis gebonden was. Door middel van Rebekkah had El Shaddei echter verordonneerd, dat Jakob de opvolger van Izaäk zou worden. Om zulks te realiseren kocht Jakob het eerstgeborene recht van Ezau af, door deze een maaltijd te offreren, op voorwaarde dat hij dan van dat recht afstand zou doen. Later bedroog Jakob zijn blinde vader, door zich in geitenvellen omhuld uit te geven voor zijn broeder Ezau. Dit om zodoende diens zegen te ontvangen die Ezau rechtens het eerstgeborene recht toekwam. Ezau die inmiddels de koning Nimrod van Sinear had gedood en diens goddelijke kleren had ontvreemd, kwam dit ten oren. Hij werd zo furieus, dat Jakob de vlucht nam naar zijn oom Laban (de witte) in Paddan-Aram. Ezau was inmiddels op 40-jarige leeftijd gehuwd met Judith, de dochter van de Hethiet Beëri, daarna met Bismath, de dochter van Elon en vervolgens met Mahalath, de dochter van Ismaël. Ezau geldt als de voorvader van de Edomieten, zoals Lot dat was voor de Moabieten en Ammonieten. Een en ander omdat Lot in een dronken bui gemeenschap had met twee dochters, waarna hem twee zonen Moab en Ben-Ammi werden geboren.

Het ontstaan van het begrip Israëlieten

Teruggekomen na 20 jaar aldaar gewerkt te hebben om Leah en later Rachel de tweeling dochters van Laban te kunnen trouwen, vocht Jakob, die uiteindelijk 147 jaar zou worden de gehele nacht aan de oever van de Jabbok, een zijrivier van de Jordaan, met een geheimzinnige man. Deze bij het krieken van de dag overwonnen man zegende hem en gaf hem de naam van Israël (strijder van God). Daarna spreekt men van het volk der Israëlieten.

De relatieve onbekendheid van de Israëlieten

In de macht van Lot waren vijf steden, die gelegen zouden zijn in de vallei van de Jordaan. Het waren Sodom, Gomorra, Adma, Zobaïm en Bela (Zoar). Tot op heden zijn deze steden althans in de Jordaanvallei nog niet teruggevonden. Zo wie zo vinden de heldendaden van de Israëlieten uit de Bijbel nergens een bevestiging, omdat Egyptische en andere bronnen Israël niet vermelden. Op de Stele van Merenptah van 1207 v.Chr. komt de naam Israël voor de allereerste keer voor. Er is echter de theorie van Alt Finkelstein die stelt dat de Israëlieten mogelijk in verband gebracht kunnen worden met de Chasoet, de nomaden die rondzwierven in zuidelijk Kanaän en Syrië circa 1500-1000 v.Chr. en die wel gekend zijn uit de Egyptische bronnen. Deze verhalen over expedities gericht tegen de tentenkampen van deze nomaden, die schapen en geiten kweekten en over grote kuddes vee beschikten. De Israëlieten zijn eigenlijk pas herkenbaar door hun eigen geschiedschrijving vanaf de 9de eeuw v.Chr.

De deelstaat Israël

Ingevolge de Bijbelse berichtgeving is Omri 882-871 v.Chr. van de deelstaat Israël de eerste koning die genoemd wordt. Deze liet de nieuwe hoofdstad Samaria bouwen. Het staat wel vast dat in het machtsvacuüm tussen Egypte en Assyrië de rol van de koningen van de staat Israël niet groot kon zijn geweest en derhalve schromelijk werd overdreven. Het waren dan ook kleine onbeduidende staatjes, hetgeen ook naar voren komt in de resultaten van de archeologische opgravingen in het gebied. Deswege is het niet vreemd dat Achab in 853 v.Chr. de slag bij Karkar aan de rivier de Orontes verloor van Assyrië. Dat land versloeg vervolgens in 841 v.Chr. Damascus en werd heer en meester in de regio.

Lees verder

• Babylonië in oude tijden
• De 12 stammen van Israël
• De Hethieten en Hoerrieten in oude tijden
• Het Nieuwe Rijk in Egypte 1550-1070 v.Chr
• Het Middenrijk in Egypte van 2046-1795 v.Chr