Noorse kosmologie, de wereldboom Yggdrasil

In de Noorse mythologie is de wereldboom of levensboom Yggdrasil de drager van de werelden. Deze boom draagt de negen werelden. Over de herkomst van de naam Yggdrasil zijn verschillende theorieën. De boom strekt zich uit over het hele universum, en heeft dikke wortels die zich bij drie heilige en magische bronnen bevinden. In de boom bevinden zich verschillende mythische wezens, die schade aan de boom aanbrengen of herstellen, of gewoon met elkaar vechten.

Namen

In de Noorse kosmologie, en de Noorse mythologie in het algemeen staat de wereldboom, of levensboom Yggdrasil centraal. Yggdrasil, of Yggdrasill betekent letterlijk vertaald ‘Paard van Yggr’, wat zich laat herleiden tot ‘paard van Odin’. Deze naam is op zich vreemd te noemen, aangezien Sleipnir Odins paard was. Er zijn diverse mogelijkheden hoe de boom toch aan zijn naam komt. Één theorie gaat over een verhaal waarin Odin zichzelf opoffert door zich aan de boom op te hangen. Hierdoor werd de boom zijn galg. Een andere term voor galg is ‘het paard van de gehangene’, of in dit geval ‘het paard van Odin’. Een andere theorie is dat de naam Yggdrasil een verkorting is van askr Yggdrasil. Dit zou ‘de boom waarop het paard van de hoogste god is gebonden’. Een derde theorie zegt dat de naam Yggdrasil afkomstig is van het woord yggr, wat angst betekent. Yggdrasil zou dan ‘boom van angst’ betekenen.

Uiterlijk

De boom Yggdrasil is een gigantische boom die alle negen werelden draagt. Het is ofwel een es, ofwel een taxus, welke van de twee is niet zeker. De werelden waren volgens de Noorse mythologie geordend in drie lagen. De stam van Yggdrasil gaat door de drie lagen heen. De takken van de boom spreiden zich uit over het gehele universum. De wortels van Yggdrasil spreidden zich over de onderste laag uit. De boom had drie grote wortels, die ieder bij een heilige bron uitkwamen.

Bronnen

Onder Yggdrasil bevonden zich drie bronnen. De eerste was de bron van Urd. In deze bron worden zwanen geboren, en vanaf hier ontspringen twee rivieren. Bij de bron van Urd vergaderde de goden iedere dag. De tweede bron was de bron van Mimir, Mímisbrunnr genaamd. Dit is de bron van weten en wijsheid. Bij deze bron heef t Odin een oog opgeofferd, zodat hij helderziend werd. De derde bron was de bron van Hwergelmir of Hvergelmir. Deze bron wordt ook de Ruisende Ketel genoemd. Uit deze bron stroomde de elf of twaalf rivieren van de schepping.

Werelden en de lagen

De negen werelden uit de Noorse kosmologie waren verdeeld over drie lagen. Iedere laag telde drie werelden, hoewel daar twijfel over bestaat. De werelden Svartalfheim en Nidaveldir worden soms als apart gezien. Als dit het geval is, zouden Niflheim en Helheim dezelfde wereld zijn. Toch is het waarschijnlijker dat Svartalfheim dezelfde wereld is als Nidaveldir, en Niflheim en Helheim twee verschillende werelden zijn. Dit omdat orde centraal stond in de Noorse mythologie. Een verdeling van drie werelden per laag is dus logischer. Als we deze verdeling aanhouden, komen we op de volgende verdeling van werelden:

De bovenste laag

• Asgard
• Vanaheim
• Alfheim

De middelste laag

• Midgard
• Jötunheim
• Svartalfheim (ook wel Nidavellir)

De onderste laag

• Muspelheim
• Niflheim
• Helheim

De bewoners

De wereldboom Yggdrasil kent verschillende bewoners. Dit zijn niet alleen degene die in de werelden op de boom leven, maar ook andere wezens. Dit zijn:

Vedrfolnir
De havik Vedrfolnir zit tussen de ogen van een naamloze adelaar. Deze zit op de top van de wereldboom. Deze zou constant ruzie voeren met de draak Nidhöggr, die onderin de wereld leeft. Het communiceren ging via de eekhoorn Ratatoskr.

Nidhöggr

De draak Nidhöggr, Nidhogg, Nidhogr of Nijdhakker leefde onderin de wortels van Yggdrasil. Hier knaagde hij aan de wortels. Hij was via de eekhoorn Ratatoskrin twist met de havik Vedrfolnir.

Ratatosk
De eekhoorn Ratatosk is een boodschapper tussen de werelden. Hij heeft het vooral druk met het overbrengen van verwensingen tussen Nidhöggr en Vedrfolnir. In latere verhalen verdraait hij de woorden van deze twee, en is hij zo de oorzaak van hun ruzies.

Viðofnir

Viðofnir is een tweekoppige adelaar. Deze bevind zich hoog in de kruin van de boom, en hij zorgt met zijn vleugels voor de wind.

Haan en haviken

Sommige verhalen vertellen ook over een haan en twee haviken, die zouden de goden waarschuwen bij problemen.

Dáinn, Dvallinn, Duneyrr en Duraprór

Dáinn, Dvallinn, Duneyrr en Duraprór zijn vier herten met grote, vertakte geweien. Zij knagen aan de jonge takjes en bladeren van de levensboom.

De Nornen

De nornen zijn schikgodinnen die het lot van mensen vastleggen. Zij zijn verder bezig met het verlichten van het lijden van de levensboom. Dit doen ze door elke dag water en modder uit de bron van Urd over de takken uit te spreiden. Zo onderhielden zij de levensboom, die anders zou sterven doordat hij constant aangevreten werd door de mythische wezens die erin leven.