Hera, koningin van de Griekse goden

Hera is de onsterfelijke koningin van de goden in de Grieks mythologie. Vrouw van Zeus en godin van het huwelijk en monogamie. Een beeldschone hemelgodin, de mooiste van allemaal. Een jaloerse en verbitterde godin maar niet zonder reden. Zeus moest zijn bliksemstralen soms gebruiken om haar woede om een avontuurtje van hem te beteugelen. Zou ze het voorbeeld zijn geweest voor alle Griekse vrouwen?

Inhoud

• De geboorte van Hera
• Een huwelijk tussen Zeus en Hera
• Kinderen van Hera en Zeus
• Verering van Hera
• Twee verhalen: Het oordeel van Paris en Io
• Attributen van Hera

De geboorte van Hera

Hera is de dochter van Kronos en Rhea. Beide ouders zijn titanen en geboren uit die ene grote godin Gaia, moeder Aarde. In sommige verhalen komen de titanen voort uit een verbintenis tussen Ouranus (hemel) en Gaia. Het was een moeilijk begin, want Kronos verslond al zijn kinderen. Zijn vader had verteld dat één van zijn kinderen hem van de troon zou stoten. Kronos at ze liever op, ook Hera treft dit lot. Rhea besluit om haar jongste kind te redden.

Ze vlucht naar Kreta waar Zeus geboren wordt. Rhea laat Kronos een in doeken gewikkelde kei eten om Zeus te redden. Zeus weet zijn broers en zussen uit de maag van Kronos te halen. Zeus en Hera waren dus broer en zus wat bij goden een huwelijk niet uitsluit.

Een huwelijk tussen Zeus en Hera

Hera werd de derde vrouw van de oppergod Zeus en hierdoor de koningin van de godenwereld. Maar Hera was niet een oppergodin, ze stond naast Zeus. Deze beeldschone vrouw trok de aandacht van haar broer en hij wilde een huwelijk.
Er bestaan verschillende verhalen over het begin van dit heilige huwelijk, zelfs één waarin Zeus zich als een koekoek aan haar borst drukt. Het huwelijk werd jaarlijks met rituelen en offers herdacht. Er waren meerdere plaatsen die de eer hiervoor opeisten onder andere Samos en Kreta.

Dit huwelijk maakte haar tot de godin van het huwelijk, een kuise, waardige maar helaas onbeheerste godin. Ook de huwelijkse trouw was haar terrein en hierdoor werden de diverse affaires van Zeus nog zwaarder. In geen enkel verhaal wordt ze beschreven als een aardige, vriendelijke en geduldige dame. Wanneer haar huwelijk in gevaar komt, wanneer anderen op haar overspelige echtgenoot azen, dan haalt deze dame uit. Ze is wreed voor de minnaressen van haar man en de kinderen die worden geboren uit deze relaties. Een liefhebbende moeder is ze ook niet echt te noemen maar wel vereerd door heel Griekenland.

Kinderen van Hera en Zeus

Eileithyia, Hebe en Ares waren kinderen van Hera en Zeus. Eileithyia werd de godin van de geboorte, Hebe de godin van de jeugd en Ares was een oorlogsgod. In sommige verhalen wordt Hephaistos ook genoemd als zoon van beide. Maar vaak is Hephaistos een zoon van Hera alleen. Ze baart deze arme god uit woede omdat Zeus alleen Athena ter wereld brengt. De dame was goed in het maken van een statement. Maar Hephaistos was een mismaakte god en wordt daarom door zijn moeder van de Olympus gegooid. Hephaistos wordt door anderen opgevoed maar krijgt later weer een plek op de godenberg. In andere verhalen gooit Zeus hem van de berg omdat hij in een ruzie de kant van zijn moeder koos. Hij trouwt met Aphrodite maar het was een triest huwelijk.
Er wordt soms nog een dochter aan het echtpaar toegeschreven. Eris, de godin van de twist zou een dochter van Hera zijn. Eris was de godin die de twistappel gooide op een bruiloft waar ze niet was uitgenodigd en lokte zo onbedoeld een (Trojaanse) oorlog uit.

Verering van Hera

Het ‘heilige huwelijk’ met Zeus maakte haar tot de godin van het huwelijk en huwelijkse trouw. Hera werd soms vereerd samen met haar echtgenoot maar had ook haar eigen cultus. De belangrijkste plaats was Argos. De Heraia werden hier gehouden, een soort Olympische Spelen voor ongehuwde atletes. Maar er waren ook heiligdommen op Samos, Delos, Olympia en Korinthe. Er gaan verhalen over een 300-jarige huwelijksreis naar Samos van Zeus en Hera.

Hera was ook de kuise godin en ze was in staat om ieder jaar haar maagdelijkheid terug te krijgen door te baden in de bron van Kanathos. Hierdoor was Hera de ‘eeuwige bruid’ van Zeus.

Haar huwelijk met Zeus maakte haar ook tot een hemelgodin en godin van de vruchtbaarheid. Het onstuimige huwelijk was de verklaring voor veel atmosferische onrust. Ze werd ook een hemelgodin omdat de Melkweg ontstaan is uit druppels van haar melk. De mythe vertelt dat Zeus zijn buitenechtelijke zoon Herakles onsterfelijk wilde maken. Hij liet hem drinken aan de borst van de slapende Hera. Deze schrok wakker en de melk vloog omhoog, de druppels vormden de Melkweg.

Haar jaloerse aard wordt verklaard door het feit dat ze de godin is van de monogame relatie. De diverse affaires van Zeus worden hardhandig afgestraft. Ze laat de arme Leto eindeloos over de aarde zwerven en Herakles wordt tot het uiterste getergd. Hera is de jaloerse, haatdragende en verbitterde godin in veel verhalen. Het deed haar populariteit geen kwaad.

Hera werd later vaak afgebeeld als een beeldschone, majestueuze vrouw. Een soort hemelgodin én vruchtbaarheidsgodin in één. Ze wordt soms gelijkgesteld met Rhea haar moeder. De naam Rhea is een anagram van Hera. Dit maakt haar afkomst redelijk complex omdat ook Rhea wel genoemd wordt als ‘moeder aarde’. In enkele gevallen wordt de oude liefdes- en vruchtbaarheidgodin Astarte als één van haar voorganger genoemd.

Twee verhalen: Het oordeel van Paris en Io

Het oordeel van Paris

Of hoe je godinnen woedend kunt krijgen. Er was een huwelijk en vrijwel alle goden waren uitgenodigd alleen Eris niet. Waarschijnlijk kun je twistgodinnen tijdens zo’n feest ook beter buiten de deur houden maar Eris was woedend. Op het hoogtepunt gooide ze een (twist)appel de zaal in met daarop geschreven: voor de mooiste.

Er waren drie godinnen die de appel op wilden pakken, Hera, Aphrodite en Athena. Zeus wilde zijn handen niet aan de kwestie branden en stuurde ze naar een sterveling. Paris was een prins uit Troje, zoon van koning Priamos en koningin Hekabe. De drie godinnen probeerden Paris voor zich te winnen.

Hera beloofde hem rijdom en land, Athena wijsheid en krijgsroem. De slimme Aphrodite beloofde hem de mooiste vrouw op aarde en streelde hem in zijn ijdelheid door hem de mooiste mán op aarde te noemen. Aphrodite kreeg haar zin maar de prijs voor Troje was hoog. Troje had zich de woede op de hals gehaald van zowel Hera als Athena, het betekende de ondergang van de stad. Want de mooiste vrouw op aarde was Helena, getrouwd met de koning van Sparta en Paris was zelf ook al getrouwd.

Io en Hera

Eén van de dienaressen van Hera was Io, een meisje van koninklijke afkomst. Io was mooi en al snel had Zeus haar opgemerkt. Hera had Zeus zijn interesse ook al vrij snel in de gaten. Zeus verandert het meisje in een prachtige koe. Maar Hera heeft het trucje door en vraagt de koe als geschenk. De arme Io wordt bewaakt door Argos met de honderden ogen. De god Hermes moet haar helpen van Zeus en het lukt hem om Argos te doden. Hera wordt hierop nog bozer en stuurt een horzel op de Io-koe af die haar de hele wereld over jaagt. Het arme meisje belandt in Egypte waar Zeus haar weer haar eigen gedaante teruggeeft. Io krijgt een zoon van Zeus, Epaphos. Ook dit kind kan rekenen op de haat van Hera en ze laat het kind ontvoeren. Zijn dappere moeder vindt haar zoon weer terug en neemt hem weer mee naar Egypte. Daar wordt de jongen koning en sticht onder andere de stad Memphis.

Attributen van Hera

• Pauw: Het verhaal van Argus hoort bij de pauw. Zeus had een avontuurtje gehad met Io. Hera had de onfortuinlijke Io hierop in een koe veranderd. De reus Argus met de honderden ogen moest de koe bewaken. Argus wordt verslagen door Hermes en Hera plaatst z’n ogen op haar favoriete dier, de pauw.
Bron: OpenClipart Vectors, Pixabay
• Koe: De koe zou kunnen komen uit het bovenstaande verhaal, de arme Io die tussen twee ruziënde goden verzeild raakt. Volgens de Egyptenaren was de Melkweg ontstaan uit de melkdruppels van een heilige koe. Het verhaal van Hera sluit hier een beetje op aan. Overigens zijn er gelijke verhalen over het ontstaan van de Melkweg die Rhea vermelden.
• Granaatappel: Hét symbool van vruchtbaarheid in veel culturen.
• Kraai: Waarschijnlijk omdat dit de vogel van haar vader Kronos was.
• Koekoek: De vogel hoort bij het begin van het huwelijk. Zeus wilde al lange tijd een relatie met zijn beeldschone zuster maar deze weigerde consequent. Zeus verandert zichzelf in een koekoek die Hera aan haar borst drukt. Onmiddellijk verandert de vogel in oppergod en verkracht haar. Hera kan niets anders doen dan trouwen met de man. Hun huwelijksreis van 300(!) jaar ging naar het eiland Samos
• Sluier: Teken van haar huwelijk
• Scepter: Een scepter is een teken van goddelijkheid maar ook van koningschap.

Lees verder

• Zeus in de Griekse mythologie
• Hephaistos, Griekse god van het vuur
• Aphrodite, de Griekse godin van de liefde