Berbers als naam van een taal

Het communiceren van mensen door middel van taal zou een stuk eenvoudiger zijn als er wereldwijd slechts één taal bestond. Maar dat is uiteraard niet het geval. Hoewel er enkele talen zijn die wereldwijd door zeer velen worden beheerst zijn er ook veel talen die slechts in een serie landen of in één land of zelfs in één streek worden gesproken. Zo’n taal die slechts in een bepaald gebied wordt gesproken is het Berbers.

Meerdere betekenissen naam Berbers

Maar de naam Berbers heeft nog een betekenis. Het is ook de naam van de mensen die tot een bepaalde bevolkingsgroep horen. Berbers zijn de oorspronkelijke inwoners van Noord-Afrika. Zij zijn het oudst bekende volk dat Noord-Afrika en de Sahara heeft bewoond. Een derde betekenis van de naam is een bepaald soort tapijten. Die tapijten worden door Berbers met de hand geknoopt van wol, meestal in natuurkleuren.

Berbers in heel Noord-Afrika

Berbers als naam van een taal is de moedertaal van ruim vijftien miljoen mensen. Het wordt in heel Noord-Afrika gesproken van Zuid-Mauretanië tot de oase Siwa in Egypte en van de Middellandse-Zeekust tot de zuidelijke Sahara. Bijna de helft van de Marokkanen en een derde van de Algerijnen spreekt Berbers. Maar doordat in Marokko naast het Berbers al sinds duizend jaar Arabisch wordt gesproken zijn er wel veel woorden uit overgenomen. Op dezelfde manier heeft het Marokkaans Arabisch weer veel overgenomen uit het Berbers.

Naam voor taal Berbers of Tamazight

Er is echter nog een andere naam voor de taal van de Berbers. Het woord Berber komt uit het Latijn barban en het Griekse barbaros waar ook het woord barbaar van is afgeleid. De associatie met het woord barbaar is er de oorzaak van dat veel Berbers een afkeer hebben van die benaming. Zij noemen zich daarom liever Imazighen (enkelvoud Amazigh) en hun taal heet dan Tamazight.

Eigenlijk meerdere Berbertalen

Zoals elke taal heeft ook het Berbers dialecten waarbij de onderlinge verschillen zo groot zijn dat er eigenlijk sprake is van meerdere Berbertalen. Iemand uit Agadir in Zuidwest-Marokko kan iemand uit Nador in de Rif niet verstaan. Het verschil in sommige dialecten is vergelijkbaar met het verschil tussen Nederlands en Duits.

Koning Hassan II en de status van Berbers

In Marokko heeft het Berbers lange tijd geen officiële status gehad. In documenten werd het bestaan doodgezwegen. Het werd nergens onderwezen en in principe was het zelfs ongewenst om als instructietaal te gebruiken bij het lager onderwijs. In augustus 1994 heeft koning Hassan II in een toespraak gewezen op het belang van het Berbers.

Berber in Libisch, Arabisch of Latijns schrift

Als geschreven taal heeft het Berbers een opmerkelijke geschiedenis. Rond het begin van onze jaartelling werd in Noord-Afrika een inheemse taal geschreven met een speciaal alfabet, het Libische alfabet. Dit schrift geeft alleen de medeklinkers aan. Aangenomen wordt dat dit een vroege vorm van het geschreven Berbers is. In de twaalfde en dertiende eeuw werd het Arabische schrift gebruikt. Helaas is hier zo goed als niets van bewaard gebleven. Vanaf de zestiende eeuw zijn wel teksten in het Berbers bekend. De inhoud van die teksten is meestal religieus met aansporingen voor goed gedrag en waarschuwingen tegen ketterij. In de twintigste eeuw is het gebruikelijk geworden om Berbers in het Latijnse schrift te schrijven. Tegenwoordig verschijnen er romans en dichtbundels die in deze spelling zijn geschreven.

Lees verder

• Vier Marokkaanse koningssteden
• Marokkaanse bouwkunst voor nederzettingen
• Marokkaanse bouwkunst voor steden
• Marokkaanse bouwwerken met veel mozaïeken en geometrie
• Marokkaanse kunst: weefwerken, sieraden en keramiek