Egypte, het 'geschenk van de Nijl'

De Sahara vormde zich ongeveer 2500 v.C. De verwoestijning van het noordelijk deel van Afrika was het sluitstuk van een verdroging die al duizenden jaren van zich deed gelden. Door deze klimaatverandering verhuisden de meeste stammen naar de Nijl, waar ze landbouw bedreven. Elk jaar zette de rivier immers slib af op de oevers. De Nijlvallei werd zeer vruchtbaar met een rijke flora en fauna en om die reden ‘het geschenk van de Nijl' genoemd. Nog steeds vormt de Nijl de levensader van Egypte, waar een van de rijkste beschavingen van de oude wereld tot bloei kwam.

Inhoud

• Het oude Egypte
• Hiëroglyfen
• De steen van Rosette
• Koningsgraven
• De piramide van Cheops
• Grafrovers

Het oude Egypte

Ongeveer 3000 v.C. verenigden de stammen in het oude Egypte zich onder één koning. Deze volkeren hadden talrijke goden. De god Horus werd echter overal in de nieuwe staat aanbeden. In de daaropvolgende duizenden jaren kwamen verschillende dynastieën aan de macht. De vorsten (farao's) werden begraven in piramides. Het land was opgedeeld in provincies met aan het hoofd ervan een hoge ambtenaar. Deze functionarissen zorgden ervoor dat er belasting werd geïnd en ze hielden toezicht op de juiste bevloeiing van de akkers aan de Nijl. De Egyptenaren irrigeerden aan de hand van een kalender met 365 dagen. Ook hanteerden ze vaste maten om het land te verdelen en in kaart te brengen.

Hiëroglyfen

De oude Egyptenaren hadden een beeldschrift dat bestond uit hiëroglyfen. Er zijn twee soorten hiëroglyfen: de logogrammen en de fonogrammen. Een logogram is een teken dat verwijst naar een begrip. Het fonogram werd gebruikt als klank. Een van eerste koningen van Egypte heette Narmer, stichter van de eerste dynastie. Men tekende een vis om zijn naam weer te geven, ofwel ‘nar’ in het Egyptisch. Aldus brachten de Egyptenaren opschriften aan op hun gebouwen.

De steen van Rosette

Een officier van de Franse keizer Napoleon vond tijdens een van de veldtochten rond 1800 een steen waarop inscripties waren aangebracht. Men vermoedde dat het drie vertalingen waren van dezelfde tekst. Deze ‘steen van Rosette’ stond mede aan de basis van de ontcijfering van het hiëroglyfenschrift. De steen is te bezichtigen in het British Museum in Londen.

Koningsgraven

Op vrijwel alle muren van koningsgraven vonden archeologen beeltenissen uit het dagelijks leven, zoals het zaaien en oogsten. Het toont aan hoe belangrijk de landbouw was in die tijd. De zeer vruchtbare Nijlvallei, met een rijke flora en fauna, werd 'het geschenk van de Nijl' genoemd. Aan het zaaien ging een ritueel vooraf. De boeren moesten wachten tot de koning, zijn bedienden en de priesters waren gearriveerd. Nadat de koning wat modder uit het irrigatiekanaal had geschept, gingen de priesters in gebed en werd het slib over de akkers verspreid. Daarna pas mochten de boeren aan de slag. Toetanchamon is een van de bekendste Egyptische koningen. Hij overleed toen hij negentien was. Waarschijnlijk door een combinatie van kwalen, waaronder gewrichtsontstekingen en malaria.

Howard Carter

In 1922 werd het graf van Toetanchamon (18de dynastie, 1550 v.C. - 1292 v.C.) ontdekt door de archeoloog Howard Carter. Het dodenmasker was gemaakt van goud en edelstenen. Howard Carter (1874-1939) was een opmerkelijke archeoloog die praktisch het hele dal van Luxor omwoelde om het graf te vinden van een naar verluidt nog onontdekte koning. Hij werd erom bespot, maar uiteindelijk vond hij het graf van Toetanchamon, dat vervloekt zou zijn omdat binnen tien jaar na de ontdekking ervan vrijwel alle leden van het opgravingsteam waren overleden, onder wie zijn sponsor Lord Carnavon. Vlak bij Luxor lag Thebe, ‘de stad met de duizend poorten’. Er zijn veel tempelruïnes en koningsgraven te bezichtigen. De stad was zo belangrijk dat rond 2000 v.C. de koningen in de Thebeaanse goden geloofden. Amon was de belangrijkste, de god van de lucht.

De piramide van Cheops

Een piramide is een koningsgraf. Rond 2500 v.C. werd onder koning Cheops met de bouw van de Gizeh-piramide begonnen. Nadat hij een stuk land had gekozen om er zijn grafmonument te laten bouwen, werkte hij samen met zijn vertrouwelingen en deskundigen het bouwplan uit. Het monument moest 147 meter hoog worden, een ongekend hoge kolos. De steenblokken uit de groeven werden over de rivier naar Gizeh getransporteerd en aldaar op maat gebeiteld.

Steenblokken

Eerst werd het grondvlak uitgemeten, een vierkant. Daarna werd de eerste laag stenen gelegd, gevolgd door de tweede laag. De enorme steenblokken van wel 15.000 kilo werden over een hellingbaan naar boven gesleept. De bouw van de piramide van Cheops duurde twintig jaar en telt ruim twee miljoen steenblokken.

Grafrovers

In latere tijden wilden veel koningen bij Luxor worden begraven. Er bevinden zich talloze tunnels naar koningsgraven, ofwel de dodenstad, de Vallei der Koningen. Ook in die periode, en later, werden veel graven leeggeroofd en maakte men de toegang tot die laatste rustplaatsen steeds ontoegankelijker. Voor veel grafrovers was dit land met de vele koningsgraven – vaak volgepropt met kostbaarheden – heel lang om voor de hand liggende redenen eveneens een ‘geschenk van de Nijl’.

Lees verder

• Waar ligt Eldorado (goudland)?
• Avalon – het nevelrijk van koning Arthur
• Bestaat Shangri-La echt?
• Chinese terracottaleger voor bange keizer
• Het ongrijpbare Atlantis