WO II: Het bombardement op Middelburg

Het meest bekende bombardement aan het begin van de Tweede Wereldoorlog in Nederland is het bombardement op Rotterdam. Na dit bombardement capituleerde Nederland. Maar niet geheel Nederland capituleerde op die dag. De provincie Zeeland bleef doorvechten. Op 17 mei 1940 werd Middelburg gebombardeerd. Pas na dit bombardement capituleerde om 18.00 uur ook Zeeland. Maar wie bombardeerde nu Middelburg? Waren het de Duitsers of waren het toch de Fransen?

Inhoudsopgave

• Evacuatie van Middelburg
• Geen capitulatie op 15 mei 1940
• Bombardement op Middelburg
• De stad brandt

Evacuatie van Middelburg

Op 14 mei 1940 werd er in het Middelburgs Courant een artikel geplaatst dat alle vrouwen en kinderen de stad moesten verlaten. Alleen mannen en medewerkers van de overheid moesten in de Stad blijven. Iedereen die de stad gedwongen werd te verlaten moesten identiteitsbewijzen, eten, drinken, dekens en distributiekaarten meenemen. Al deze vluchtelingen moesten in andere dorpen en steden worden ondergebracht:

• Sint Laurens
• Serooskerke
• Vrouwen Polder (het dorp)
• Oranjezon
• Oostkapelle
• Domburg
• Grijpskerke
• Aagtekerke

Geen capitulatie op 15 mei 1940

Middelburg ligt op het eiland Walcheren in de Provincie Zeeland. In mei 1940 zaten de Nederlanders hier samen met het Franse leger. De commissaris van de koningin in Zeeland wilde zijn werk uitoefenen zonder inmenging van de Fransen. De burgemeester van Middelburg wilde van de stad een open stad maken. Het Duitse leger kon dan zo de stad innemen zonder dat er gevochten zou worden. Zowel Nederlandse regering als de Franse regering was het hier niet mee eens. Tijdens het bombardement op Rotterdam besloot de Commandant Zeeland om Walcheren te verlaten. Hij gaf zijn legers over aan de Franse Contre Admiraal. Hierdoor had Nederland geen zeggenschap meer over Walcheren en was het eiland officieus in handen van de Fransen. Nederland capituleerde na het bombardement op Rotterdam. Maar Walcheren was niet langer onderdeel van Nederland, maar bezet gebied van Frankrijk. Dit is dan ook de reden dat Walcheren pas een paar dagen later capituleerde dan de rest van Nederland.

Bombardement op Middelburg

Op 17 mei 1940 begon het bombardement op Middelburg. Er is alleen niet bekend wie nu de bommen op de stad heeft gegooid. Dit kunnen zowel de Fransen als de Duitsers geweest zijn. Er zijn meerdere theorieën over de verwoesting van Middelburg. Waar wel iedereen het over eens is, is dat het een gevolg is van de gevechten tussen de Fransen en de Duitsers bij de Sloedam.

Gebombardeerd door de Duitsers?

Bombardement
Optie 1:
Op 17 mei 1940 werden er boven Middelburg drie Duitse vliegtuigen waargenomen. Zij moesten de omgeving door de lucht verkennen en zochten naar militaire doelen. In de middag werden delen van de bommenwerpersgroep van de Luftwaffe ingezet boven Walcheren om de Nederlandse en Franse militaire posities te bombarderen. Alle aanvallen waren vooral gericht op de Sloedam. Later in de middag werden er nog meer bommenwerpers van de Luftwaffe ingezet om de Sloedam in te nemen. Volgens ooggetuigenverklaringen was het de middelste groep bommenwerpers die Middelburg zou hebben gebombardeerd, maar onderzoekers zijn daar niet zo zeker van. Dit omdat er geen direct en hard bewijs is.

Optie 2:
In Middelburg werd uitgegaan van een bombardement. Om Nederland tot capitulatie te krijgen werd Rotterdam gebombardeerd. Het idee was er dat de Duitsers nu ook Zeeland zouden gaan bombarderen, om ook hen tot capitulatie te dwingen. De stad zelf had geen militair doel en was ook militair gezien niet van belang. Er was ook geen ultimatum gegeven aan Middelburg zoals dat bij Rotterdam wel het geval was. Later bleek echter dat er wel een ultimatum was afgegeven door de Duitsers, maar omdat de commandant Zeeland niet te vinden was heeft het ultimatum Middelburg ook nooit bereikt. Later bleek echter dat in dit ultimatum Middelburg niet werd genoemd als doel van een mogelijk bombardement.

Artilleriebeschietingen
Nadat de Duitsers de westzijde van de Sloedam hadden bereikt en weer vastliepen in Walcheren, werden drie artillerieafdelingen ingezet. Door de intensieve beschietingen van de Duitsers aan de oostzijde van Walcheren werden de Fransen gedwongen zich verder terug te trekken. Dit Duitse artillerievuur zou ervoor hebben gezorgd dat Middelburg in brand stond, Middelburg brandde dus niet door bombardementen. Na de oorlog is er onderzoek gedaan en zijn er verschillende bronnen gevonden die aangegeven hebben dat de stad inderdaad door, voornamelijk Duits, artillerievuur is beschadigd. In het project “het vergeten bombardement” uit 2010 wordt bevestigd dat de stad in brand stond door dit artillerievuur. De reden zou zijn dat Middelburg in lijn lag met het doelgebied Arnemuiden.

Gebombardeerd door de Fransen?

Artilleriebeschietingen
De Franse troepen zouden in de nacht van 17 op 18 mei de Sloedam verlaten en zouden via Vlissingen naar Breskens gaan. Bij hun terugtocht zouden de Franse troepen steun krijgen van een zware mobiele marinebatterij, opgesteld bij Breskens. Maar door het ontbreken van goede communicatie en een artilleriewaarnemer kwam er geen hulp vanuit Breskens. De enige oversteekplaats was in Middelburg, dit was over het kanaal van Walcheren. Aangezien de Fransen niet de juiste granaten hadden, bestookten ze de binnenstad met granaten tegen zeedoelen. Tijdens een latere inventarisatie zijn er dertig tot veertig doelen gevonden waar deze granaten zijn neergekomen. Deze granaten lieten weinig oorlogsschade achter, maar door de kracht achter die granaten begon de stad op meerdere plaatsen te branden. De Fransen moesten ervoor zorgen dat de Duitsers niet door konden stoten en een brandend Middelburg was daarvoor een prima middel.

De stad brandt

Hoe de stad beschadigd is geraakt, is dus niet voor honderd procent bekend, maar hij stond wel in brand. Vanaf 13.30 uur ontstonden er meerdere kleine brandjes in de binnenstad. Middelburg had alleen de vrijwillige brandweer en deze kond niet op al die plaatsen tegelijk zijn. Door de vrijwillige evacuatie op 14 mei 1940 waren er ook niet genoeg inwoners meer in de stad om te helpen met het blussen van de branden. Omdat ook nog eens het blusapparatuur haperde en de harde wind uit het noordoosten vrij spel had, werd het ook niet makkelijker om te blussen. Ook bleek dat het gasnet niet volledig was dichtgedraaid waardoor er in de stad op verschillende locaties gasexplosies plaatsvonden. Door de gasdruk die er nog was, werden de brandjes al snel felle brandhaarden. Van de binnenstad van Middelburg is bijna niks overgebleven na deze grote branden.

Lees verder

• WO II: Bombardement op Liverpool
• WO II: Bombardement op Londen
• WO II: Het bombardement op Dresden