WO II: Het bombardement op Dresden

Het was februari 1945. Nazi-Duitsland stond op het punt de Tweede Wereldoorlog te verliezen. Aan het Oostfront kwamen de Sovjetlegers in rap tempo dichterbij en aan het Westfront hadden de geallieerden het Duitse leger ook al grote nederlagen toegebracht. Er ontstond tussen beide bondgenoten een strijd om Berlijn, wie zou er als eerste zijn? Dit ging regelmatig gepaard met groot spierballen- en machtsvertoon. De prachtige barokstad Dresden werd hiervan het slachtoffer in de nacht van 13 op 14 februari 1945.

Inhoudsopgave

• Waarom Dresden?
• Het bombardement
• Oorlogsmisdaden?
• Boeken en films

Waarom Dresden?

Officieel had het bombardement op Dresden als doel om het Duitse moreel te knakken. Dit moest gebeuren door in een korte tijd veel schade aan te richten en veel slachtoffers te maken. Door deze aanvallen kreeg de offensief ingestelde Duitse Luftwaffe steeds meer de taak van het verdedigen van eigen grondgebied in plaats van het aanvallen van vijandige stellingen. Dresden werd specifiek gebombardeerd om een groot spoorknooppunt te vernietigen. Dit knooppunt zorgde ervoor dat de aanvoer van vers materieel en extra soldaten naar het Oostfront werd tegengehouden, maar ook voor het stoppen van de Jodendeportatie. Met name de Russen hadden al langere tijd gevraagd om deze geallieerde luchtsteun. Officieus echter lag het doel van deze bombardementen meer bij het tonen van spierballen ten opzichte van rap naderende Russen. Men wilde aantonen waartoe de geallieerden in staat worden en daarmee vooral de Russen waarschuwen niet te opdringerig te zijn.

In Dresden waren alle facetten aanwezig om deze aanvalstactiek toe te passen. De stad had een oude, amper nog getroffen binnenstad. Daarnaast waren er veel gebouwen nog van hout en daardoor heel kwetsbaar voor een vuurstorm. De oude binnenstad kon hierdoor snel volledig in as worden gelegd. Een vuurstorm wordt veroorzaakt door vele kleine brandjes vlak bij elkaar te laten ontstaan, hierdoor wordt de lucht vanuit de naaste omgeving opgezogen waardoor er veel wind ontstaat aan de rand van de vuurhaarden. Zo kan de steeds sterker wordende wind het vuur steeds meer doen oplaaien en snel een groot gebied in de as leggen. Het brein achter deze manier van een vuurstorm was de Britse maarschalk Arthur Harris. Hij wilde Dresden op dezelfde manier platleggen als eerder in 1943 met Hamburg was gebeurd.

Het bombardement

Eerste bombardementen

In het najaar van 1944 begonnen de geallieerden met kleinschalige gerichte bombardementen op Dresden. Door snelle en korte bombardementen werden voor de stad belangrijke industriegebieden in het centrum en noorden van de stad platgelegd. Onder andere een grote fabriek van het historische Duitse motorfietsmerk Seidel & Naumann werd vernietigd. Deze fabriek werd tijdens de Tweede Wereldoorlog gebruikt voor de wapenproductie. Ook werd de belangrijke haven van Dresden gebombardeerd. Deze was strategisch gelegen aan de rivier de Elbe. In januari 1945 bombardeerden de geallieerden het grote treinstation Friedrichstadt opnieuw. Ook omliggende stadsdelen werden bij deze aanval zwaar beschadigd. In totaal vielen er bij al deze bombardementen naar schatting 800 doden.

Nacht van 13 op 14 februari 2015

Onder leiding van de RAF vlogen ruim 1500 bommenwerpers in de nacht van 13 op 14 februari 1945 in drie aanvalsgolven naar Dresden. Geladen met zware, krachtige explosieven en brandbommen werd de stad plat gebombardeerd. De brandbommen hadden een dubbel doel; ze werden gebruikt om de houten binnenstad in de as te leggen, maar dienden tegelijkertijd ook als baken voor de overige bommenwerpers.

Om 21:45 uur startte de eerste aanvalsgolf. Nadat er verschillende lichtbakens naar beneden waren gelaten, volgden er ruim 2600 brandbommen en andere explosieven. Driekwart van het historische centrum stond hierdoor in brand. De totale aanvalsgolf duurde nog geen vijfenveertig minuten.

De tweede en veruit zwaarste aanvalsgolf vond plaats rond half twee 's nachts en duurde een klein half uur. In totaal werd er meer dan 2600 ton aan explosieven en brandbommen op de stad losgelaten. De gevolgen waren desastreus voor de gebouwen en de inwoners van de stad. Een gebied van vijftien vierkante kilometer was totaal verwoest. De inwoners die zich tegen de bommen hadden verscholen in hun schuilkelders stikten door de rookontwikkeling, het opgelaaide vuur onttrok namelijk alle zuurstof uit de lucht waardoor de mensen alleen maar rook inademden. Ook kwamen veel inwoners om door de grote hitte en de vlammen.

De derde en laatste aanvalsgolf kwam op de 14e februari net na het middaguur. Deze bommen vielen vooral op reeds vernielde gebieden en brachten veel minder schade dan de vorige bombardementen. Wel vielen er opnieuw vele slachtoffers.

Na afloop

Uiteindelijk hebben ruim 25.000(!) Dresdenaren het bombardement niet overleefd. De bombardementen vernielden ook grote delen van de ooit zo prachtige barokstad Dresden. De latere regering van Oost-Duitsland besloot heel veel puin te ruimen, maar gelukkig ook om enkele historische monumenten volledig te herbouwen en/of te reconstrueren. De alom geroemde Frauenkirche werd echter als ruïne bewaard om zo deze aanval op de stad te kunnen blijven herdenken. Na de hereniging van Oost- en West-Duitsland werd door de nieuwe Duitse regering alsnog besloten de Frauenkirche in haar oorspronkelijke staat te herstellen.

Oorlogsmisdaden?

Het bombardement op Dresden werd ook wel tapijtbombardement genoemd. Ook de bombardementen op bijvoorbeeld Hamburg en Rotterdam kunnen onder deze noemer worden geschaard. Destijds werden deze bombardementen zonder morren goedgekeurd. Pas na het einde van de Tweede Wereldoorlog werd er kritischer naar deze vorm van bombarderen gekeken. Het doel was om de tegenstander zo snel en effectief mogelijk grote schade aan te brengen en tot overgave te dwingen, zonder te kijken naar de mogelijkheid op civiele slachtoffers. De vraag rijst steeds meer of deze manier van oorlog voeren niet in strijd was met de afspraken gemaakt tijdens de conventies van Geneve, vallen deze bombardementen hierdoor niet onder oorlogsmisdaden? Onder Duitse rechts-extremisten werd de term Bomben-Holocaust uitgevonden, hiermee wilden zijn indirect de genocides tijdens de Holocaust relativeren.

Boeken en films

Over het bombardement op Dresden zijn meerdere films gemaakt en boeken geschreven. De bekendste boeken zijn Slachthuis Vijf van Kurt Vonnegut, gepubliceerd in 1969, en Het stenen bruidsbed van Harry Mulisch, gepubliceerd in 1959. De bekendste film is gemaakt in 2006 en handig getiteld Dresden. Deze film is geregisseerd door Roland Suso Richter, met in de hoofdrollen Felicitas Woll en John Light.

Lees verder

• Helden van WO II: Claus von Stauffenberg
• Helden uit WO II: Veldmaarschalk Erwin Rommel
• Helden uit WO II: Maarschalk Bernard Montgomery
• Helden uit WO II: Soldaat van Oranje
• WO II: Bombardement op Londen