De goden van de Vikingen: Van Walhalla tot de kerstening

Vikingen aanbaden heel wat goden. De belangrijkste waren Odin, Freya en Thor. Vikingen wilden steeds al strijdend sterven omdat ze zo een plaatsje zouden krijgen in het Walhalla, de Vikinghemel. Maar wat moeten we ons voorstellen bij dat Walhalla? Welke rituelen kwamen er kijken bij hun geloof? Wie waren hun goden en hoe werden ze voorgesteld? Wanneer ruilden ze hun godsdienst in voor het christendom?

Walhalla, de Vikinghemel

Wat is het Walhalla?

Het Walhalla is de plaats waar de goden woonden. Alleen dappere en beroemde krijgers gingen hier na hun dood naartoe. Als hulp op zijn reis naar het Walhalla werd een rijke Viking vermoedelijk in een boot of een wagen begraven. Archeologen ontdekten eveneens kamers met hout bekleed waarin men het lichaam van de krijger vond vergezeld van paarden en wapens. In het graf vond men ook voedsel en drank en soms een geofferde slaaf. Andere Vikingkrijgers werden met hun wapens op een brandstapel gecremeerd. Later werden de as en wapens in een kuil met een berg aarde of stenen afgedekt. Het graf lag meestal dicht bij de boerderij waar de dode had geleefd. Misschien geloofden de nabestaanden wel dat de geest van de dode hen en het land zou beschermen.

Hoe ziet het Walhalla er uit?

Het Walhalla werd voorgesteld als een grote zaal met wel vijfhonderd poorten. In deze zaal zaten 's avonds alle krijgers nadat ze door maagden van hun slagveld naar het Walhalla waren gebracht. De volgende dag keerden de krijgers naar het slagveld terug om er opnieuw te sterven. Niet alle Vikingen gingen naar het Walhalla. Indien je stierf door ziekte of een andere natuurlijke doodsoorzaak had, kwam je in een ander dodenrijk terecht. Ook vrouwen en kinderen kregen geen toegang tot het Walhalla.

Rituelen bij de Vikingen

Hoe verliepen de ceremonies?

De meeste ceremonies hadden in open lucht plaats. Zo offerden ze dieren maar ook mensen. Ze deden dit omdat ze dachten dat de goden hun bloed nodig hadden. Pas dan zouden de gevraagde gunsten ingewilligd worden. Die gunsten waren vaak belangrijk voor de volledige gemeenschap. Omdat men bijvoorbeeld vruchtbaarheid vroeg voor hun akkers of een zachte winter offerde men dan ook één van de beste krijgers, die het als een eer zag en geen angst toonde. Vaak ging de koning het mes hanteren tijdens deze offers aangezien hij ook fungeerde als priester.

Religieuze bouwwerken

De goden werden in een soort tempels vereerd. Waarschijnlijk waren dit meestal gewone boerderijen. Er waren echter ook speciale gebouwen waar de beelden van de goden stonden. Er is echter geen enkel religieus bouwwerk overgebleven. Enkel de geschreven bronnen van de christelijke priesters staven de aanwezigheid van deze bouwwerken.

Wie waren de goden van de Vikingen?

Odin?
Odin was de oppergod en eveneens god van de koningen, jarls en krijgers. Wodan is een andere naam voor Odin. Hij was god van de liefde en werd ontzettend vereerd door fanatieke krijgers. Hij had magische krachten en was heel sluw. Hij reed op het snelste paard van de godenwereld dat acht poten had. Hij werd op heel wat manieren afgebeeld en kon verschillende gedaantes aannemen. Zo had hij een speer, een ring of een beker in de hand. Soms zaten er raven op zijn schouders of liep hij met een staf rond.

Freya: godin met magische krachten

Freya is de godin van de vruchtbaarheid. Ze werd afgebeeld als een hele mooie vrouw met een schitterend halssnoer. Ze hield namelijk van luxe en had er volgens de mythes veel voor over om zaken zoals een halssnoer te bemachtigen. Ook werd ze afgebeeld met een witte en zwarte boskat die haar strijdwagen trokken. Samen met haar mantel van arendsveren stonden de boskatten voor de magische krachten die Freya bezat.

Thor: de god van de bliksem

Thor was de god die ontzettend geliefd was bij het volk. Hij was de zoon van Odin en werd beschouwd als de sterkste der goden en de beschermer van goden en mensen. Men vertelde heel wat verhalen over Thor waarin hij steeds als held werd voorgesteld. Zo versloeg hij talrijke reuzen samen met Loki, zijn vriend. Hij werd afgebeeld met een hamer in de hand waaruit bliksemschichten konden afgevuurd worden. Een ijzeren handschoen en riem maakten hem nog krachtiger.

Hamer of kruis? Kerstening van de Vikingen

In 980 richtte Harald Blauwtand, koning van Denemarken, een gegraveerde steen op in Jelling, Jutland, ter nagedachtenis van zijn ouders. Op de steen stond geschreven: ‘Die Harald… die alle Denen kerstende.’
Noorwegen werd rond 1000 met geweld door koning Olaf Tryggvason tot het christendom bekeerd.
Zweden bleef tot de 12de eeuw heidens. Ze zweerden slechts geleidelijk aan hun geloof af. De hamer van Thor, die men als geluksbrenger droeg, werd vervangen door het christelijke kruis.

Lees verder

• Hoe leefden Vikingen? Een politiek en economisch overzicht
• Plundertochten van de Vikingen: oorzaak en gevolg
• De boten van de Vikingen: van soorten tot bouw
• Wie was Leif Erikson?
• De Kelten: van geloof en verering tot heiligdommen en goden