WO II: Duitse parachutisten in Vesting Holland

Op 10 mei 1940 was het zo ver, de Duitsers startten operatie Fall Gelb en vielen tegelijkertijd Nederland, België en Noord-Frankrijk binnen. Hoewel Nederland in de operatie slechts een bijzaak was, kostte het de Duitsers op sommige plekken meer moeite dan verwacht om het verzet te breken. De tactiek van de Duitsers was tweeledig, enerzijds met pantsertreinen troepen en geschut de grens over rijden, anderzijds parachutisten droppen binnen de Vesting Holland, in het westen van het land. Een belangrijke slag werd geleverd rond Den Haag, waar op de militaire vliegvelden parachutisten werden gedropt. Ze moesten de regering, koningin en het militaire opperbevel gevangen nemen. Ook moesten de Rotterdamse havens en bruggen worden veroverd en was de Moerdijkbrug een belangrijk doel.

De landingsplekken

De Duitse aanvallen tijdens Fall Gelb met parachutisten, de Fallschirmjäger was in de geschiedenis niet eerder vertoond. Ze was een nieuw concept dat de kern vormde van de door hen ontworpen Blitzkrieg. Het was hierbij de bedoeling om ver achter de vijandelijke linies parachutisten af te droppen en belangrijke strategische doelen uit te schakelen. De opmars over land zou hierdoor sterk worden versneld. Waar zij bij de aanval van Nederland zo in slaagden was om het vestingproject dat in 1870 met veel moeite op poten was gezet te omzeilen. In plaats van te worden geremd door inundatiewerken van de Nieuwe Hollandse Waterlinie, landde men gewoon achter de werken, binnen Vesting Holland. De landingsplaatsen waren voor zover bekend:

• Eiland van Dordrecht en de Moerdijkbrug
• Waalhaven, Rotterdam
• Vliegveld Valkenburg
• Vliegveld Ypenburg, Den Haag
• Hulpvliegveld Ockenburg (Kijkduin, Den Haag)

Parachutisten Den Haag: de vliegvelden en de Koninklijke familie

De missie in Den Haag was tweeledig. Ten eerste moesten militaire doelen worden ingenomen, het hoofdkwartier van het Nederlandse leger aan de Lange Voorhout was daarvan de belangrijkste. Ten tweede moest een deel van de troepen oprukken naar Paleis Noordeinde, om Koninklijke familie gevangen te nemen. In en om Den Haag waren diverse militaire vliegvelden gelegen waarvandaan weerstand kon worden georganiseerd en dus moesten die eerst worden uitgeschakeld.

Uitschakelen van de vliegvelden

De aanval op de vliegvelden verliep in een drietal fasen. Het plan was om er eerst een aanvalskordon met Stuka's op af te sturen. Deze vliegtuigen gooiden bommen op de militaire doelen en moest de Nederlandse verdediging op de vliegvelden breken. Behalve op de drie vliegvelden, waren ook de kazernes aangewezen tot doel.

Daarna zouden de Fallschirmjäger worden gedropt, die tot taak hadden om op te rukken richting het centrum van Den Haag. De operatie begon op 10 mei om 4:00u en was de eerste luchtlandingsoperatie ooit uitgevoerd. Het aantal gelegerde Nederlandse militairen bij de vliegvelden waren voor Valkenburg en Ypenburg ongeveer 3000 militairen, voor Ockenburg zo'n 1000 militairen.

De Fallschirmjäger

De eerste luchtlandingen ooit faalden jammerlijk. De Duitse verwachting was dat ze de Nederlanders binnen een dag op hun knieën zouden kunnen dwingen. In werkelijkheid was de tegenstand groot. Op de gebombardeerde vliegvelden was het verzet alles behalve gebroken. Dus toen de tweede lichting vliegtuigen parachutisten afwierp werden zij volop bevochten. De bittere strijd op de vliegvelden kostte aan beide zijden vele mensenlevens. In Ypenburg kwamen zo'n 100 Nederlanders om. De Nederlanders voerden hier een van hun grootste slagen van de oorlog en wisten de vliegvelden te behouden. De Duitsers trokken zich terug rond de vliegvelden en probeerden sleutellocaties te verwerven.

Luchtlandingstroepen
Met het aanbreken van de derde fase hadden de Duitsers een probleem gekregen, de transportvliegtuigen die al in de lucht hingen zouden nu troepen en materieel afzetten op de veilig gestelde vliegvelden. Het punt was alleen dat de vliegvelden nog altijd in Nederlandse handen waren. Dit veroorzaakte chaos onder de Duitse vliegeniers, vliegtuigen werden zo goed en kwaad als het ging op alternatieve locaties geland en talloze transportvliegtuigen konden daarom geen doorstart maken zoals gepland. Van het plan om versterkingen op te halen uit Duitsland bleef daarom weinig over.

Sterke beelden van deze fase is van de Duitse transportvliegtuigen die met grote schade op het strand aan de grond zijn gezet. Ook de vliegtuigen die naast de landingsbaan zijn geland van vliegveld Valkenburg leverden mooie foto's op. Op een alternatieve plek landen was een tactiek die soms goed kon werken, maar in het Nederlandse veenweidegebied zakten de zware vliegtuigen weg en raakten zo uitgeschakeld. Volgens cijfers werden tijdens de operatie in totaal 220 Duitse transportvliegtuigen uitgeschakeld.

Krijgsgevangenen
Ook de gelande troepen hadden een probleem. Bij het uitblijven van verovering van de Haagse doelen waren zij niet meer dan geïsoleerde troepen midden in vijandelijk gebied en dus zeer kwetsbaar voor de Nederlanders. De Duitse troepen die waren geland op Ypenburg, weken na de verloren slag om het vliegveld uit naar het nabijgelegen Wateringen. Nederlandse militairen werden daarop naar Wateringen gedirigeerd en wisten de militairen krijgsgevangen te nemen. Tijdens de gehele luchtlandingsoperatie ging het naar verluidt om wel 1500 Duitse krijgsgevangenen. Ze werden per schip afgevoerd naar Engeland, voor hen was de oorlog nu al voorbij.

Evacuatie van Koningin Juliana

Op 13 mei 1940 werden bij de militaire politie een groep dienders verzameld die een speciale missie moesten uitvoeren. Ze werden in het geheim naar de koninklijke stallen gebracht, vanwaar een aantal rijtuigen met paarden de Koninklijke familie naar Hoek van Holland bracht. Het cordon werd zwaar beveiligd, de mannen hadden mitrailleurs en karabijnen om eventuele aanvallen te kunnen afslaan. De rit die via Monster (Westland) naar Hoek van Holland ging verliep rustig. Het was pas in Hoek van Holland dat men in onstuimiger vaarwater terechtkwam. Hier werd hard gevochten tegen de Duitse aanvallers. Die 13e mei wist de Koninklijke familie veilig te ontkomen naar Engeland.

Bij Den Haag hadden de Nederlanders de slag gewonnen. Geen enkel doel dat de Duitsers hadden beoogd met de landing hadden zij kunnen verwezenlijken. De verslagenheid was daarom groot toen Nederland na het Rotterdamse bombardement toch moest capituleren.

De Maasbruggen en de bruggen rond Dordrecht

De havens en bruggen in en in de omgeving van Rotterdam waren een primair doel van de Duitsers. Ze waren belangrijk omdat de opmars van Duitse pantsereenheden ervan afhankelijk was. Daarom werden zowel bij de Moerdijkbrug, het Eiland van Dordrecht als in Rotterdam parachutisten gedropt.

Strijd om de bruggen rond Dordrecht

De inname van de Moerdijkbrug ging in tegenstelling tot de landingen bij Den Haag zeer voorspoedig. Het was belangrijk dat de brug in goede toestand werd veroverd, want het Hollands Diep is geen water om even een pontonbrug overheen te bouwen. De aanval van de Duitse parachutisten kwam onverwacht, ze kwam op een moment dat de Nederlanders geen idee hadden van het begrip parachutisten. Er was daarom geen versterking opgetrommeld rond de beveiliging van de brug.

Aan de zijde van het Eiland van Dordrecht zijn de Nederlandse verdedigers zeer alert en weten 80 Duitse parachutisten tot krijgsgevangen te maken. Ook zij worden afgevoerd naar Engeland. Niet veel later weten andere Duitse parachutisten de Nederlanders via een verrassingsaanval te overrompelen en tot overgave te dwingen. De Nederlandse krachten zijn geen partij voor de Duitse parachutisten en op de eerste oorlogsdag vallen zowel de Moerdijkbrug als de brug bij Zwijndrecht.

Strijd om de Maasbruggen
De tactiek die in de andere luchtlandingen was ingezet ging ook op voor de aanval op Rotterdam. Eerst werd vliegveld Waalhaven gebombardeerd en vervolgens werden parachutisten gedropt. Bij de bombardementen werden enkele Nederlandse toestellen vernietigd, maar er wisten er ook een paar te ontkomen.

Er zat ook nog een bijzondere component aan het Duitse plan, namelijk het gebruik van watervliegtuigen. Door de landingsmogelijkheden op de Maas was het geen vreemde optie. En dus landden op de 10e mei aan weerszijden van de Maasbruggen twaalf watervliegtuigen. Hieruit kwamen zo'n 120 militairen. Even later landden nabij het stadion van Feyenoord nog eens tientallen parachutisten. Het vliegveld Waalhaven had men met succes veroverd, waardoor de vijand daar ongehinderd troepen en materieel aan land kon afzetten.

Het vervolg
In Rotterdam waren ongeveer 7000 militairen gelegerd. De situatie kwam al snel in een impasse terecht. Duitse troepen groeven zich in en bestookten de Nederlanders aan de centrumzijde van de Maas en de Nederlanders probeerden het vuur vanaf hun zijde van de Maas te beantwoorden. Op het Noordereiland werden door de vijand talloze Rotterdammers gegijzeld. De Nederlanders weten goed stand te houden en weten de vijand aan de andere kant van de brug te houden. Het was pas bij het bombardement dat capitulatie de enige overgebleven optie werd.

Lees verder

• WO II: de verdedigingswerken van Nederland
• WO II: Duitse inval in Nederland over land