Bernini, beeldhouwer

Wie ooit in Rome geweest is, zal het ongetwijfeld zijn opgevallen hoeveel beelden er in de stad te vinden zijn. Op bruggen, fonteinen, gewoon in hoekjes van de stad of in musea, overal komt men ze tegen. Veel van deze beelden, fonteinen en/of gebouwen zijn gemaakt door de befaamde Gian Lorenzo Bernini.

Algemeen

Niet alleen was de in 1598 geboren Gian Lorenzo Bernini bekend door zijn architectuur. Ook als beeldhouwer heeft hij Rome rijkelijk voorzien van zijn werk. Al heel jong leert hij in de werkplaats van zijn vader, Pietro, het vak en ontpopt zich tot een van de meest wereldberoemde beeldhouwers aller tijden. Zijn beelden zijn geheel volgens de barok traditie. Structuur van huid en kleding van zijn beelden zijn bijzonder levensecht en de stoffen lijken wel in de wind te wapperen.

De beeldhouwer

Bernini de lieveling van vele pausen maakte rondom het Vaticaan zeer vele beelden. Op 26 jarige leeftijd maakte hij het bijna 30 meter metende bronzen baldakijn voor paus Urbanus VIII. Voor deze opdracht heeft hij al de beelden gemaakt van Apollo en Daphne.

Piazza Navona

De grote rivaal van Bernini is Borromini, een Zwitsers-Italiaans architect en beeldhouwer. Achter de middelste fontein op de Piazza Navona gaat een leuke anekdote schuil:

• Om hun ruzie te verbeelden heeft Bernini op dit plein de fontein van de vier rivieren gemaakt. Hier staan vier beelden die allemaal een bekende rivier uit die tijd uitbeelden, de Ganges uit Azië, Donau uit Europa, Rio de la Plata uit Amerika (stelt de nieuwe wereld voor, zijn rijkdom is een zak met munten) en de Nijl uit Afrika. Het beeld van de Nijl heeft een sluier over zijn hoofd, als verwijzing naar de afkeer van de kerk van Borromini. Een andere verklaring is dat de oorsprong van de rivier toen nog niet bekend was. Het beeld ernaast heft zijn armen op om zichzelf te beschermen tegen het instorten van diezelfde kerk. Dat het een anekdote is blijkt vooral uit het feit dat de kerk pas gebouwd is nadat de fontein al lang en breed klaar was

De fontein is gebouwd in opdracht van paus Innocentius X. De obelisk in het midden komt uit het circus van Maxentius aan de Via Appia. De obelisk is bekroond met een duif met een olijftak, vanuit het wapen van de opdrachtgever. Tussen de rotsen in staan dieren uit de streken van de rivieren, een leeuw, slang, paard, gordeldier en twee dolfijnen.

Piazza Mattei

De fontein van de Schildpadden is aangelegd tussen 1581 en 1588, door Giacomo della Porta stond eerst op de piazza Canpitelli. Het was eerst de fontein van de dolfijnen, omdat de eerste beeldengroep op dolfijnen gezeten jongens voorstelden. Rond 1658 gaf paus Alexander VII Bernini opdracht de fontein te restaureren. Hij veranderde het thema, haalde de dolfijnen weg en plaatste er schildpadden voor in de plaats, waardoor ook de naam van de fontein diende te veranderen.
De hoeveelheid mensen die deze fontein kwamen bewonderen was zo groot en zorgde voor zoveel overlast in de kerk van Santa Maria. Er werd besloten de fontein af te breken en haar weer op te bouwen op de piazza Mattei. Dit gebeurde in 1679.

Enkele werken van Bernini

Engelenbrug

in Rome, deze brug verbind de Engelenburcht met de andere zijde van de Tiber. In 1669 gaf paus Clemens IX opdracht om 10 nieuwe beelden te maken voor de brug. Bernini zelf maakte er 2 welke de paus zo mooi vond dat hij ze zelf hield. De overige beelden zijn van zijn leerlingen

Sint Pietersplein

in Rome

Baldakijn van Bernini

in de Sint Pieterskerk in Rome, gebouwd tussen 1624 en 1633, als thema het verband tussen graf en kerk te laten uitkomen.Het geheel is 29 meter hoog, gemaakt van verguld brons

Fontana della Barcaccia

in Rome, een fontein op de piazza di Spagna vlak bij de Spaanse trappen. Letterlijk betekend de naam van de fontein, “de fontein van de lelijke boot”. Bernini maakte dit in opdracht van paus Urbanus VIII in 1629

Fontana del Tritone

in Rome, op het piazza Barberini. Ook deze opdracht was van paus Urbanus VIII, gemaakt in 1640

Grafmonument Alexander VII

Waarschijnlijk maakte Bernini alleen het ontwerp voor dit monument. De dood wordt weergegeven in de gedaante van een verguld skelet dat zich opricht en een breed tapijt optilt. De onthulling van de poort die toegang geeft de eeuwigheid. Tevens houdt het skelet Alexander een zandloper voor om hem te herinneren aan zijn onvermijdelijke dood

Extase van Teresa

in de kerk van Santa Maria della Vittoriae in Rome, aan Teresa verschijnt een engel die haar hart heeft doorboord met een lans en haar achter liet in vuur en vlam door God´s liefde

David

in het museum Galleria Borghese in Rome, gemaakt voor kardinaal Scipio in 1623-1624, volledig in marmer uitgevoerd. Het slingerwerpende beeld is een momentopname van inwendige concentratie en uitwendige krachtinspanning

Apollo en Daphne

in het museum Galleria Borghese in Rome, een 2,46 meter hoge beeldengroep, waarin Apollo hartstochtelijk verliefd op Daphne haar achtervolgt. Gemaakt tussen 1622-1625

Lodewijk XIV

in het Kasteel van Versailles bij Parijs, de zonnekoning van Frankrijk vanaf 1643 tot 1715

Neptune and Triton

in het Vicotria en Albert museum in Londen, een sculptuur gemaakt in opdracht van kardinaal Montalto om de vijver van zijn tuin op te sieren. Het is later opgekocht door een Engelsman.

Lees verder

• Bernini, architect en schilder