Naamdagen in oktober, dierendag, Franciscus, Bavo, Lucas

Ilse Winter uit Brno, in Tsjechië, kwam in 1929 op het idee een internationale dierendag in te stellen. Voorzitter Margaret Ford uit het Verenigd Koninkrijk, voorzitter van de Wereldvereniging van de dierenbescherming vond dit een goed idee. Op een congres in Wenen werd in 1929 de vierde oktober uitgeroepen tot Werelddierendag. 4 oktober is de sterfdag van de heilige Franciscus. De legende vertelt dat hij met dieren kon spreken. Hij maakte het Loflied van de Schepselen, het Zonnelied.

Sint-Bavo 1 oktober

Graaf van Haspengauw

Uit een gegoed gezin in Haspengauw werd in de zesde eeuw Alwin geboren. Hij kreeg als koosnaam: Bavo, naar het Engelse baby. Volwassen geworden werd hij graaf van Haspengauw. Hij bleek een losbandige tiran te zijn. Door de dood van zijn vrouw kwam hij tot inkeer. In de omgeving van Haspengauw predikte Amandus van Gent. Bavo bezocht Amandus en biechtte al zijn zonden op. Toen hij weer thuis was, verdeelde hij zijn hele bezit onder de armen en vertrok daarna naar Gent. Daar stond de Benedictijner Abdij van Sint-Pieter. Van daaruit ging hij veel op stap met Amandus om te prediken. In 680 werd hij heilig verklaard.

Sint-Baafskathedraal in Gent

De Gentenaren waren/zijn een trots volk. Karel V had moeite hen onder de duim te houden. De Gentenaren worden ook wel stroppendragers genoemd, omdat Karel hen met stroppen om door de stad joeg. De kerk in Gent was gewijd aan Johannes de Doper. De abdij was Ganda genoemd, omdat hij aan de monding van de Leie en de Schelde lag. Ganda betekent in het Keltisch monding. Later werd de abdij, opgericht door Amandus, Sint-Baafsabdij genoemd. Karel wilde op de plaats van de abdij Het Spanjaardenkasteel bouwen, een fort met bastions, vol met Spaanse soldaten. De monniken werden verordonneerd naar de Sint-Jan te verhuizen. Vanaf die dag werd dat de Sint-Baafskathedraal.

Sint Bavo in Haarlem

In Haarlem staat ook een grote Sint-Bavokathedraal. Die is pas ongeveer een eeuw oud. Daarvoor was de Grote Kerk in katholieke handen en heette de Sint-Bavo. Nu is de Grote Kerk in hervormde handen en is door de katholieken een nieuwe kathedraal, een basiliek gebouwd. De 'nieuwe' Sint-Bavo is, na de Sint-Jan in Den Bosch, de grootste basiliek van Nederland.
Sint-Bavo is de patroon van Gent, Haarlem en Heemstede.

Patroonheilige

Hij wordt aangeroepen bij kinkhoest, keelontsteking en longontsteking. Op 1 oktober werd/wordt een Bavo mis (Bamis) opgedragen. In sommige streken wordt zelfs de hele herfsttijd Bamis genoemd.

Sint-Franciscus 4 oktober

Francesco Frankrijk

Francesco werd in de twaalfde eeuw in Assisi geboren. Zijn vader was een gegoede lakenkoopman, die op het moment van de geboorte van zijn zoon in Frankrijk was. Toen hij terugkwam, noemde hij zijn zoon naar dat land: Francesco. Op zijn twintigste werd Francesco ernstig ziek en toen hij genas bekommerde hij zich om melaatsen. Hij woonde bij hen en verzorgde hen. Hij legde de Gelofte van Armoede af, bedelde voor zijn eten.

Kruistocht voor geweldloosheid

Hij ging mee met een van de Kruistochten. Niet om te vechten, maar om te laten zien dat acceptatie en verzoening mogelijk is met andersdenkenden. Hij wees woordenstrijd af. Hij koos voor geweldloosheid en dienstbaarheid. Hij werd toegelaten bij de sultan en sprak langdurig met hem over zijn filosofie van het leven. Hij bleef lang in Klein-Azië en keerde daarna weer terug in Italië. Aan het eind van zijn leven schreef hij een Lof op de Schepselen Gods: Het Zonnelied. De tekst hiervan is bewaard gebleven. Hij hechtte grote waarde aan de ontwikkeling van het individu en zijn talenten. Groot was zijn bewondering voor de natuur, de aarde, het water, het vuur en de wind.

Patroonheilige

Met Bernardus van Quintavalle en Petrus Catani stichtte hij de Orde der Franciscanen op de Monte Subasio, een berg in de Apennijnen ten oosten van Assisi. Hij is de patroon van de dierenbescherming.

Sint-Lucas 18 oktober

Arts

Lucas (in het Grieks: Loukas) schreef een van de Evangeliën en de Handelingen van het Nieuwe Testament. Zijn beroep was arts.Over zijn herkomst bestaat onenigheid. Hij zou óf uit Antiochië komen, bij Syrië, óf uit Griekenland, óf uit Zuid-Italië, Lucianië, bij de hak van de laars. In zijn Boek Handelingen beschrijft hij de hemelvaart van Jezus, Pinksteren en de zendingsreizen van de apostelen.

Hij beschrijft ook de bekering van Paulus (Saul), zoon van een Farizeeër, die in opdracht van de Romeinen christenen liet doden.
Tot hij een visioen kreeg waarin Jezus hem opriep zich te bekeren. Veel Bijbelteksten worden aan Paulus toegeschreven. Hij was dus geen apostel.

Patroonheilige

Lucas is de patroon van de artsen en de ziekenhuizen. Omdat hij schilderde tevens van de schilders en de beeldsnijders.

De heilige Ursula 21 oktober

Prinses

Van de maagd Ursula bestaan meerdere, samengevoegde legendes. Ze zou in de vierde eeuw de dochter zijn van de christelijke koning Diodotus. Deze huwelijkte haar uit aan een Engelse, heidense, koningszoon. Omdat Ursula maagd wilde blijven, wilde ze niet met hem trouwen. Ze vroeg uitstel omdat ze een pelgrimstocht wilde gaan houden naar de graven van Petrus en Paulus, in Rome. Ze liet zich vergezellen door 11 maagden. In sommige versies van de legende zouden dat er 11.000 zijn. Op de terugweg, bij Keulen, zouden ze zijn overvallen door een groep Hunnen, een Turks-Mongoolse nomadenstam. Die waren verdreven uit het oosten en probeerden nu rond Keulen voet aan de grond te krijgen. Ursula moest trouwen met de hoofdman van de Hunnen. Dit weigerde ze, alweer omdat ze maagd wilde blijven. Daarop werd ze met haar gezellinnen door de Hunnen gedood. In Keulen werd een basiliek gebouwd boven het graf van de maagden-martelaressen.

Patroonheilige

Ursula en haar gezellinnen werden de patronessen van kostscholen, schoolmeisjes en kloosters, de Ursulinen. Ook het Begijnhof in Amsterdam werd onder haar bescherming gesteld.

De herfst met nevel doortrokken, vormt een winter met vlokken.

Lees verder

• Naamdagen in september, Maria-geboorte, Lambertus
• De Rooms-Katholieke Kerk en haar oorsprong
• Naamdagen in juli: Martelaren van Gorcum, Sint-Christoffel
• Feest- en herdenkingsdagen in mei
• Het vieren van oud en nieuw, waarom op 1 januari?