De Minoïsche beschaving: basis van de Griekse geschiedenis
Kreta is het grootste Griekse eiland. Al heel vroeg, eeuwen voor 2000 v.Chr., bouwde men er steden en graven die kenmerkend werden voor hun beschaving. Aan de kust hielden bewoners zich bezig met metaalbewerking en het vervaardigen van aantrekkelijke zegels en sieraden. De Kretenzers ruilden hun goederen met buurvolkeren in Klein-Azië en het Griekse vasteland. De handel ging zo goed dat men in 1900 v.Chr. een paleis bouwde dat zo indrukwekkend was dat andere volkeren er met afgunst naar keken. Hoe kwam er een einde aan deze beschaving? Hoe zag het economische en culturele leven er uit in Kreta?
Het ontstaan van de Minoïsche beschaving
Minoïsch is een wonderlijke benaming die ontleend is aan de naam van koning Minos. Deze koning heeft wellicht nooit bestaan maar wordt in de mythologie opgehemeld tot een machtige koning die de goden kon verstaan. Hij zou gehuwd zijn met Pasiphaë, de dochter van de zonnegod. Haar monsterlijk nageslacht, de door een stier verwerkte Minotaurus, verslond elk jaar zeven jongelingen en maagden uit Athene die hem als offer werden gegeven.
Bron: RosarioXavier, Pixabay De mythe van de Minotaurus
Minos, de koning van Kreta, had ruzie met zijn broers. Men vroeg zich af wie nu werkelijk koning mocht worden van Kreta. Minos vroeg de zeegod Poseidon om hem te helpen en een teken te tonen dat hij de werkelijke koning was. Poseidon stuurde een witte stier. De witte stier was het symbool van koningschap. Hij moest echter de stier meteen offeren, maar Minos deed dit echter niet. Poseidon wou wraak en liet de vrouw van Minos, Pasiphaë, verliefd worden op de stier die hij had geschonken. Ze had gemeenschap met de stier en zo werd de Minotaurus geboren.
Pasiphaë zoogde zelf de Minotaurus maar later bleek dit niet meer voldoende voor de stier en moest hij mensenoffers krijgen. Hiervoor bouwde men speciaal een labyrint. Dit doolhof moest voorkomen dat de bevolking in gevaar was tijdens het offeren van de mensen. Het doolhof was zo ontworpen dat je de uitgang niet meer kon vinden eens je er binnen was. Elk jaar werden zeven jongen en meisjes geofferd. Dit stopte echter toen Theseus de Minotaurus doodde. Hij had hierbij de hulp gekregen van Ariadne, de dochter van koning Minos. Ariadne deed dit omdat hij na afloop met haar zou huwen. Ze gaf hem een bol wol mee en een zwaard. De bol wol moest hij afwikkelen tijdens zijn tocht door het doolhof om zo opnieuw de uitgang te vinden.
Politieke situatie in Kreta
De bevolking leefde onder een koningschap en was op één of andere manier afhankelijk van het paleis van Knossos. Dit paleis was namelijk niet enkel de plaats waar de koning verbleef maar ook het economisch centrum van het eiland. De grote opslagplaats is hier een bewijs van. Ook op godsdienstig vlak werd de bevolking gekoppeld aan het paleis aangezien de tempel zich in het paleis bevond.
Uit de vele tabletten met bestuurlijke verslagen konden historici afleiden dat de maatschappij onder strikt toezicht stond van de koning. Over de manier waarop het bestuur in praktijk georganiseerd was, wordt niets vermeld.
Economische belangen van de Minoïsche beschaving
De beschaving van de Kretenzers duurde 600 jaar en de bevolking was tijdens de eerste 400 jaar hiervan ontzettend welvarend. Ze waren dan ook een open en vredige gemeenschap waardoor handel mogelijk was.
Bron: Bigfoot, Pixabay Handel in Knossos
De geografische positie van Kreta was ideaal om aan handel te doen. Zo lagen ze in het midden van de Middellandse Zee. Dit betekende dat de Egyptenaren niet ver moesten varen om hun handelsgoederen af te geven in Kreta en te ruilen voor typisch Europese producten. Ook de Feniciërs, huidige Libanezen, gingen er naartoe om hun goederen te verruilen en zo tijd te winnen. In het paleis van Knossos had je heel wat magazijnen om de producten te bewaren. De magazijnen waren verborgen onder de grond. Dit had een aantal voordelen. Zo werden producten beschermd tegen de felle zon maar eveneens tegen diefstal en vulkaanuitbarstingen. Toen archeologen ze hadden uitgegraven vonden ze tal van grote vazen waar men de producten in transporteerde. De vele handvatten aan de buitenzijde van de vazen dienden om er touwen in te steken zodat die makkelijker getransporteerd konden worden.
Landbouw in Knossos
Men ging niet enkel ambachten uitvoeren in Kreta maar men deed ook aan landbouw. Zo was hun eiland geschikt voor het produceren van olijven en druiven. Het land was hier veel geschikter voor dan heel wat gebieden op het Griekse vasteland. Men had namelijk ontdekt dat die producten het vooral goed deden op grond waar graangewassen het moeilijk hadden. Ook fokte men schapen en exporteerde de wol.
Bron: Bigfoot, Pixabay Culturele aspecten van de Kretenzers
Paleis van Knossos
Het paleis is wereldberoemd en wordt jaarlijks door duizenden mensen bezocht. Het paleis heeft een eenvoudige opstelling. Alle gebouwen zijn rond een centraal binnenhof opgesteld. Zo vind je er de vertrekken van de koning, koningin en prinsen maar ook de troonzaal, het centrum van de eredienst en de opslagplaatsen. De gangen, zalen en luchtkokers maken het echter wat complexer. Het binnenhof zelf werd gebruikt voor godsdienstige plechtigheden zoals het stierenspel. In 1700 v.Chr. werd het gebouw volledig verwoest. Wellicht was een aardbeving hier de oorzaak van. Men bouwde het paleis echter opnieuw en dat is wat je vandaag nog kan gaan bezoeken. Men schat dat er wellicht 20.000 mensen hebben gewoond in en rond het paleis. Het was dan ook de hoofdstad van Kreta. In het paleis met zijn 800 kamers was er dan ook voldoende ruimte. Alle kamers waren klein om zo het comfort en de gezelligheid te laten primeren. Het paleis werd een tweede maal verwoest in 1628 v.Chr.door een vulkaanuitbarsting.
Bron: Bigfoot, Pixabay Muurschilderingen geven een beeld van de maatschappij
De Kretenzers waren een volk met een zeer hoge beschaving. Men schilderde zeer fraaie fresco's en de vele gebruiksvoorwerpen die ze maakten zijn zeer mooi gedecoreerd. Bovendien was het een zeer vreedzaam volk. Wapens en bescherming tegen vijanden werden niet gemaakt.
Op muurschilderingen kan je danseressen vinden die om godsdienstige redenen een dans uitvoeren met een stier. De danseressen moeten hierbij springen over de stier. De vrouwen worden vaak met ontblote borsten weergegeven en de mannen worden baardloos afgebeeld. In de fresco’s worden vaak planten en bloemen weergegeven wat wijst op hun waardering voor de natuur. In de appartementen van het paleis tref je grote vaten aan voor olijfolie, en schilderingen van dolfijnen en lelies.
Archeologen hebben heel wat afbeeldingen van goden en godinnen blootgelegd maar omdat schriftelijke bronnen ontbreken is het niet duidelijk wie of wat ze waren.
Het einde van de Minoïsche beschaving
Omstreeks 1600 v.Chr. beleefde de beschaving zijn hoogtepunt maar een eeuw later werden de Minoïsche paleizen verwoest. De reden hiervoor blijf een mysterie. Was er een opstand tegen de heersers in het paleis? Een invasie of plundertocht vanuit zee?
Ongeveer terzelfder tijd werden ook de belangrijkste Egeïsche eilanden door brand verwoest, wellicht door een aardbeving. Deze aardbeving moet een enorme vloedgolf en andere aardbevingen teweeg gebracht hebben waardoor dit een vernietigende uitwerking gehad heeft op de akkers van Kreta.
Lees verder