Aphrodite in de mythologie

Aphrodite (Oud Grieks: Ἀφροδίτη) is in de oude Griekse mythologie de godin van de liefde, seksualiteit, schoonheid, passie en vruchtbaarheid. Ze is getrouwd met Hephaistos, de godheid van de smeedkunst, het vuur en de ambachtslieden. Ze wordt beschouwd als de mooiste van alle godinnen en wordt vaak, in tegenstelling tot de andere goden, naakt afgebeeld, weliswaar met een zedig gedrapeerde doek voor haar schaamdelen. Ze wordt in de kunst en in de mythes waarin ze voorkomt geregeld vergezeld door Eros, een kleine gevleugelde godheid, tevens haar zoon, die haar bijstaat in haar taak van liefdesgodin door de mensen te raken met zijn liefdespijlen die hen onmiddellijk verliefd maken.

De geboorte van Aphrodite

Er zijn in de oudheid zelf reeds enkele verschillende varianten van de geboortemythe van Aphrodite naar voren geschoven. Er is zelfs onenigheid over het ouderpaar dat deze godin ter wereld gebracht zou hebben.

In de Ilias, een epos van de hand van de Griekse schrijver Homeros, wordt Aphrodite beschreven als de dochter geboren uit Zeus en Dione. Echter, in de Theogonie van Hesiodos, een werk dat handelt over het ontstaan van alle Griekse goden en hun onderlinge relaties, wordt het volgende verhaal verteld omtrent de geboorte van de liefdesgodin:

Huwelijk

Meestal wordt aangenomen dat Aphrodite gehuwd was met Hephaistos, de god van de smeedkunst, vuur en ambachtslieden. Toch wordt in zeer belangrijke bronnen anders beweerd. In de eerder vermelde Theogonie van Hesiodus wordt vermeld dat Aphrodite ongehuwd is en is de vrouw van Hephaistos een andere godin, namelijk Charis. In Homeros' Ilias wordt Aphrodite eveneens voorgesteld als een ongehuwde dame en wordt Aglaea, de jongste van de drie Charites, genoemd als de vrouw van Hephaistos.

Het is in de Odyssee, tevens van de hand van Homeros dat het meestal gekende huwelijk tussen Aphrodite en Hephaitos opduikt. Dit in zang 8, waar een van de personages Demodocus, een blinde bard, zingt over het huwelijk van de twee en het overspel dat Aphrodite pleegde met Ares, god van de oorlog, tijdens de Trojaanse oorlog en hoe Hepaistos hen beet nam.

Helios, de god van de zon die alles kon zien, had gemerkt dat Aphrodite en Ares geregeld het bed deelden met elkaar in Hephaistos eigen bed. Helios liet dit weten aan Hepaistos, die meteen een plan bedacht om de twee belachelijk te maken tegenover alle andere Olympische goden. Hij maakte een net van ijzer dat niet gebroken of gebogen kon worden en dat bovendien zo ragfijn was dat niemand, zelfs geen god, het kon waarnemen. Hij spreidde het net over zijn bed, zodat eenieder die er in zou gaan liggen er niet meer uit zou raken. Vervolgens vertelde hij aan Ares dat hij voor een tijdje naar Lemnos zou gaan, waar hij enorm aanbeden werd. Ares geloofde hem en liep meteen naar Aphrodite om haar het nieuws te vertellen. De twee, denkend dat ze helemaal alleen waren, nestelden zich in het huwelijksbed van Aphrodite en Hephaistos en voor ze het wisten waren ze helemaal gevangen in het net dat Hephaistos er eerder geplaatst had. De twee konden, innig met elkaar verstrengeld, geen kant meer op. Hephaistos kwam tevoorschijn en riep alle andere goden samen om de twee overspelplegers uit te lachen.

Dit verhaal bestond wellicht al in de vorm van een volksverhaal vooraleer het werd neergeschreven in de Odyssee. Later werden er andere verhalen met betrekking tot het huwelijk van de twee goden bij verzonnen. Onder andere verhalen over hoe het tot een huwelijk tussen het ongewone paar zou gekomen zijn. Hephaistos was immers een kreupele godheid, die niet meteen als de meest knappe aller mannen werd beschouwd, terwijl Aphrodite, als godin van de schoonheid, deze zelf belichaamde.

Hoe het tot een huwelijk kwam, ook daar bestaat geen eenduidigheid over. De meest gekende versie stelt dat Zeus Aphrodite zou uitgehuwelijkt hebben aan Hephaistos, opdat de andere goden niet zouden vechten om met haar te mogen huwen. Ze was immers de mooiste van alle godinnen. In andere versies is het Hephaistos die zijn oog laat vallen op de liefdesgodin en een plan bedenkt om haar te veroveren. Hephaistos zou Hera, die meestal beschouwd wordt als zijn moeder, een gouden troon geschonken hebben die hij zelf gemaakt had. Maar van zodra ze hierop plaats nam, kon ze onmogelijk rechtstaan. Hephaistos beloofde haar ervoor te zorgen dat ze weer van de troon afkon, als hij zou mogen trouwen met Aphrodite. En zo geschiedde het.

Affaires

Ze is dan wel de godin van de liefde, het huwelijk draagt ze niet zo hoog in het vaandel. Dat is immers Hera's domein, de koningin van de goden. Aphrodite hield er vele affaires op na en kreeg bij verschillende heren kinderen.

Ares

Ares is haar meest gekende minnaar. Verhalen rond deze twee werden reeds eerder verteld in dit artikel. Met Ares kreeg de liefdesgodin niet minder dan vijf kinderen, namelijk Eros, bij de meeste gekend als de kleine gevleugelde godheid die met zijn pijl en boog zijn slachtoffers verliefd maakt, Phobos, Deimos, Harmonia, Anteros.

Hermes

Hermes de god van de handelaars, reizigers en dieven, zou er ook een liefdesrelatie met Aphrodite op nagehouden hebben. De twee kregen een zoon, Hermaphroditos, wiens naam een samentrekking vormt van de namen van zijn ouders. Hermaphroditos werd echter niet opgevoed door zijn goddelijke ouders, maar werd opgevangen door nimfen op de berg Ida. Toen hij was uitgegroeid tot een mooie jonge man, wilde hij de wereld zien en vertrok.

Op een dag kwam hij in de bossen van Caria, in het huidige West-Turkije, bij een vijver de waternimf Salmakis tegen. Zij werd opslag verliefd op deze knappe jongeling en ze probeerde hem te verleiden. Hermaphroditos was echter niet geïnteresseerd en stuurde haar weg. Toen hij dacht dat hij alleen was, trok hij zijn kleren uit en sprong in het frisse water. Salmakis liet zich echter niet zo snel afschepen, sprong de jongeling achterna en klampte zich kussend aan hem vast. Hermaphroditos trachtte weg te komen, maar tevergeefs. Salmakis bad tot de goden dat ze nooit meer gescheiden moest zijn van deze man. Haar gebeden werden verhoord en hun lichamen werden één gemaakt, een lichaam dat kenmerken van beide seksen vertoonde. Vervolgens vroeg Hermaphroditos
aan de goden dat eenieder die zichzelf zou baden in deze poel, hetzelfde zou ondergaan.

Scheiding

Vele andere mannen volgden hun beurt. Afhankelijk van de bron worden verschillende godheden genoemd, zoals Poseidon en Zeus maar soms ook stervelingen zoals Adonis. Volgens Homeros zou haar veelvuldig overspel uiteindelijk geleid hebben tot een scheiding tussen Aphrodite en haar gemaal Hehaistos. Dit valt op te maken uit het feit dat Homeros in de Ilias Aphrodite noemt als partner van Ares en de (nieuwe bruid) van Hephaistos noemt.

Lees verder

• Zeus in de mythologie
• Hera in de mythologie
• Homeros, de blinde bard