Rome: de Engelenburcht, van mausoleum tot museum

De Engelenburcht heeft een bewogen geschiedenis. Aanvankelijk gebouwd als mausoleum voor de Romeinse keizer Hadrianus en zijn opvolgers werd het al snel een fort dat onderdeel was de verdediging van Rome. In de middeleeuwen was de Engelenburcht voor de pausen een geschikt onderkomen. Als ze bedreigd werden door vijandelijke troepen konden ze de Engelenburcht bereiken via een geheime gang. Na een restauratie is De Engelenburcht nu een museum. Vanaf de top heeft men een schitterend uitzicht op de Sint Pieter en de stad.

Mausoleum voor de Romeinse keizers

Oorspronkelijk was de Engelenburcht een mausoleum, gebouwd in opdracht van keizer Hadrianus (76-138). Het imposante, cilindervormige gebouw werd een jaar na zijn dood voltooid. In het mausoleum werd de as van Hadrianus, en van de keizers na hem tot aan keizer Caracalla (gestorven 217), bijgezet. Fundament van de cilindervormige constructie van het grafmonument is een grote vierkante ruimte van baksteen. In de grafkamer van het mausoleum werden de urnen met de as van de keizers in nissen bijgezet. Ook werden er 'portretten' (busten) van de gestorven keizers bewaard.

Het cilindervormige grafmonument werd gebouwd met blokken peperine (soort van tufsteen) en travertijn, en was gedecoreerd met (nu verdwenen) marmer. Een aarden heuvel boven op het grafmonument was beplant met bomen. De heuvel was omgeven met marmeren beelden. Op een verhoging stond een bronzen vierspan met een beeld van keizer Hadrianus.

De Engelenbrug

Als toegang tot het mausoleum werd in de tweede eeuw een brug gebouwd, de Pont Aelius (Aelius was de familienaam van Hadrianus). Op deze nog in zeer goede staat verkerende brug, die het mausoleum verbond met de linkeroever van de Tiber, staan tien, naar een ontwerp van Bernini ontworpen, gebeeldhouwde engelen. Iedere engel houdt een 'symbool' vast van de kruisiging van Christus, zoals een spijker, een doornenkroon, een lans of een zweep. De brug wordt nu Ponte Sant' Angelo (Engelenbrug) genoemd. Pelgrims gingen over deze brug naar de Sint Pieter.

Van mausoleum tot fort

Keizer Aurelianus (215-275) nam het mausoleum op in de verdedigingswerken van de stad. Omgeven met muren en torens werd het voormalige mausoleum een fort. Het fort had in de loop der eeuwen meerdere functies: rechtszaal, gevangenis, pauselijke schuilplaats en zelfs toneel van de laatste acte van de opera Tosca van Puccini. De in de jaren dertig van de twintigste eeuw gerestaureerde Engelenburcht is nu een museum.

Engelenburcht

Rome werd in het jaar 590 getroffen door een epidemie die het aantal inwoners van de stad decimeerde. Paus Gregorius organiseerde een processie, in de hoop verlossing af te dwingen. Plotseling zag de paus de aartsengel Michaël boven het fort verschijnen. Hij stak zijn zwaard in de schede, als teken dat het gevaar was geweken. Als dank werd een beeld van de aartsengel op het voormalige mausoleum gezet, en wordt het gebouw sindsdien Castel Sant' Angelo (Engelenburcht) genoemd. Het door Rafaello da Montelupo ontworpen marmeren beeld van de aartsengel Michaël stond tot 1753 op de top van de Engelenburcht (het is nu te zien in het museum). Op de top van de Engelenburcht staat nu een bronzen beeld van de aartsengel uit de achttiende eeuw, van de Vlaamse beeldhouwer Pieter Verschaffelt.

De Engelenburcht wordt schuilplaats voor de pausen

De steeds meer tot fort uitgebouwde Engelenburcht was een uitkomst voor de pausen in het nabijgelegen Vaticaan. Zij vonden er in geval van nood een veilig heenkomen. In de dertiende eeuw werd er, onder paus Nicolaas III, een passeto aangelegd, een gang die pausen in staat stelde om ongemerkt te vluchten van het Vaticaan naar de veilige Engelenburcht. In 1527 wist paus Clemens VII door die geheime gang te ontsnappen aan de plunderende troepen van Karel V. In de Engelenburcht lieten de pausen weelderige appartementen bouwen, die ze konden gebruiken als tijdelijk onderkomen. In het museum kunnen vertrekken waar de pausen destijds verbleven worden bezichtigd. Bezoekers kunnen onder andere de met fresco's versierde badkamer van paus Clemens VIII bewonderen.

Museum

De Engelenburcht is nu een museum. Het museum herbergt een fraaie verzameling keramiek, wapens en renaissanceschilderijen. Ook kunnen diverse vertrekken worden bezocht, zoals de voormalige rechtszaal en de voormalige schatkamer van het Vaticaan. Via een smalle trap, uitgehakt in de dikke Romeinse muur, is het terras met het bronzen beeld van de aartsengel Michaël te bereiken. Hier heeft men een schitterend uitzicht op de Sint Pieter en de rest van de stad.

Lees verder

• Rome: de beroemde Trevifontein
• Rome: De triomfboog van Titus
• Rome: Zuil van Trajanus, voorbeeld keizerlijke propaganda
• Rome: het Colosseum, voorbeeld van antieke bouwkunst
• Rome: het Pantheon, voorbeeld van antieke bouwkunst